تبعید ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تبعید
تبعید ) تَغْریب؛ نَفی بَلَد(: بیرون کردن بزهکار از محلّ زندگی یا محلّ ارتکاب بزه و یا محلّ اجرای حد.
از آن در باب حدود سخن رفته است.
شارع مقدّس برای ارتکاب برخی گناهان، کیفر تبعید قرار داده است. این گناهان عبارتند از:
1. زنا: مردی که تازه ازدواج کرده است چنانچه پیش از آمیزش با همسرش، با زنی زنا کند، حدّ وی علاوه بر صد تازیانه و تراشیدن سر، تبعید است. در ثبوت مجازات تراشیدن سر و تبعید برای مرد مجرّدی که زنا کرده اختلاف میباشد. 1 برده2 و به قول مشهور، زن مجرّد3 در صورت ارتکاب زنا تبعید نمیشوند) ر زنا (.
مبدأ تبعید: هرگاه محلّ ارتکاب بزه یا اجرای تازیانه، غیر محلّ زندگی
مجرم باشد، در اینکه مبدأ تبعید، مکان ارتکاب جرم است4 یا مکان جاری شدن حد5 و یا محلّ زندگی، 6 اختلاف میباشد.
تبعیدگاه: تعیین محلّ تبعید به نظر حاکم شرع بستگی دارد. بنابر قول اوّل و دوم در مبدأ تبعید، بزهکار به وطنش تبعید نمیگردد. زناکار غریب به شهری غیر از وطنش و غیر شهری که در آن مرتکب زنا شده، تبعید میشود. 7
مدّت تبعید: مدّت تبعید یک سال قمری است. 8
2. قیادت: حدّ قیادت 75 تازیانه و تبعید از محلّ زندگی است؛ لیکن در اینکه مجازات تبعید در اوّلین مرتبه ارتکاب جرم اجرا میگردد یا در مرحله دوم، اختلاف است. 9 برخی ثبوت کیفر تبعید را برای قوّاد نپذیرفتهاند. 10 حکم تبعید - بنابر قول به ثبوت آن برای قوّاد - به مردان اختصاص دارد. 11 مدّت آن نیز بسته به نظر حاکم شرع است12) ر قیادت (.
3. محاربه: از جمله مجازاتهایی که برای محارب مقرّر گردیده تبعید است. 13 بر حاکم شرع واجب است به اهل هر شهری که محارب وارد آن میشود، بنویسد که با او همنشینی نکنند و هم غذا نشوند و از داد و ستد با وی خودداری ورزند تا نتواند در یک شهر استقرار پیدا کند14) ر محاربه (.
در مدّت تبعید محارب اختلاف است. اکثر فقها قائل به استمرار آن تا زمان توبه وی میباشند. 15
1. جواهر الکلام 327 - 323 /41؛ مبانی تکملة المنهاج 2 199 /1. جواهر الکلام 329 - 328. 3 330 /41؛ مبانی تکملة المنهاج 4 201 - 200 /1. مجمع الفائدة 77 /13؛ النهایة/ 5 702. تحریرالوسیلة 464 /2؛ مهذب الاحکام 6 275 /27. الروضةالبهیة 110 /9؛ جواهرالکلام 7 327 /41. المبسوط 3 /8؛ الروضة البهیة 8 110 /9. الدرّ المنضود) گلپایگانی (321 /1؛ النفی و التغریب/ 9 182 - 181. جواهر الکلام 401 - 400 /41؛ فقه الرضا/ 10 310. النفی والتغریب/ 107 - 105؛ مبانی تکملة المنهاج 11 252 - 251 /1. جواهر الکلام 12 401 /41. مهذب الاحکام 13 319 /27. جواهر الکلام 592. 14 579 - 573 /41؛ مسالک الافهام 15 18 /15. المقنعة/ 805؛ الکافی فی الفقه/ 252؛ النهایة/ 720؛ الوسیلة/ 206؛ المهذب 553 /2؛ کتاب السرائر 455 /3؛ مسالک الافهام 18 /15.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 341
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تبعید ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید: