بیع مرابحه ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
بیع مرابحه
بیع مُرابَحَه: فروش کالا به بیشتر از قیمت خرید آن.
بیع مرابحه به معاملهای اطلاق میگردد که فروشنده با اعلام بهای کالای خریداری شده، آن را گرانتر از قیمت خرید بفروشد. 1 از آن در باب تجارت سخن رفته است.
شرایط: در بیع مرابحه فروشنده و خریدار باید از قیمت خرید) رأس المال (، مقدار سود، مقدار غرامت و نیز هزینههایی که فروشنده برای حمل و نقل کالا و جز آن، متحمّل شده است آگاهی داشته باشند. بنابر این اگر فروشنده بگوید این لباس را به مبلغی که خریدهام به اضافه فلان مقدار سود به تو فروختم، معامله باطل است؛ چون قیمت خرید معلوم نیست. 2
بر فروشنده واجب است قیمت خرید و هزینههای پرداختی را صادقانه به خریدار خبر دهد و چنانچه در اِخبار از قیمت خرید دروغ بگوید مشتری - بنا به قول مشهور - بین فسخ عقد و گرفتن کالا با همان قیمتی که در عقد، معیّن شده، مخیّر است. 3
اگر کسی مجموعهای از کالا را به قیمتی بخرد، فروختن بعض آنها به صورت بیع مرابحه صحیح نیست، هرچند هرکدام را جدا گانه قیمت گذاری کند، مگر آنکه حقیقت حال را به خریدار اطّلاع دهد.
اگر فروشنده، کالایی را که به صورت نسیه خریده است بدون آنکه به خریدار خبر دهد، به بیع مرابحه به او بفروشد، در اینکه برای مشتری نیز مشابه مقدار زمانی که جهت پرداخت قیمت برای فروشنده است، ثابت میشود یا آنکه وی تنها بین فسخ عقد و پرداخت قیمت کالا به صورت نقد، مخیّر میباشد، اختلاف است. 4
در بیع مرابحه، نسبت دادن سود به رأسالمال - که در روایت به بیع ده یازده یا ده دوازده تعبیر شده - مکروه است؛ بدین صورت که بگوید: این کالا را به تو در برابر صد تومان و سود هر ده تومان، یک تومان فروختم؛ لیکن اگر بگوید این کالا را به 110 تومان یا به صد تومان با ده تومان سود فروختم، کراهت برطرف میشود. 5
1. مبسوط در ترمینولوژی حقوق 2 1002 /2. الحدائق الناضرة 207. 3 201 - 200 /19؛ جواهر الکلام 4 317 /23. الحدائق الناضرة 5 205 - 202 /19. جواهر الکلام 313 /23.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 197
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «بیع مرابحه ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
- اِخبار فروشنده، بیع تولیت ( فقه )، بیع مبیع قبل قبض، بیع مبیع نسیه، بیع مساومه، بیع مواضعه ( فقه )، دروغ ( فقه )، صیغه بیع مرابحه، قیمت تمام شده کالا، کارتهای اعتباری
منابع
- الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة جلد 19 : صفحه 200، 202، 206، 207
- الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة جلد 9 : صفحه 198
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 3 : صفحه 425، 428، 430، 431، 432
- المبسوط فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 141، 144
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 36 : صفحه 318
- تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 546، 547، 548
- تذکرة الفقهاء (ط ج) جلد 11 : صفحه 215، 218، 221، 226، 232، 236، 241، 244
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 4 : صفحه 252، 253، 257، 262
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 23 : صفحه 206، 303 303، 305، 306، 307، 308، 313، 316، 318، 319، 321
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 197
- کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 2 : صفحه 291، 292
- مجمع الفائدة و البرهان جلد 8 : صفحه 368، 370، 374
- مهذب الاحکام جلد 18 : صفحه 44، 45، 48، (49-50)