اِجزا در تبدل قطع
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اِجزا در تبدل قطع : اکتفا به عمل طبق قطع، بعد از قطع به عدم صحت قطع سابق
اِجزا در تبدل قطع، به معنای کفایت انجام تکلیف قطعی، از انجام دوباره آن است - در صورت کشف خلاف قطع قبلی از طریق قطع بعدی -؛ به این بیان که هرگاه مکلف بعد از قطع به تکلیفی، آن را انجام دهد و سپس قطع پیدا کند که عمل انجام شده، تکلیف او نبوده است، این بحث مطرح می‌شود که آیا عمل سابق، از انجام دوباره آن طبق قطع لاحق کفایت می‌نماید یا خیر.
اصولیون نسبت به عدم اجزا در این مورد اتفاق دارند، زیرا قطع، واقع را تغییر نمی‌دهد و آن عمل انجام شده، مأمورٌ به واقعی نبوده است. البته مکلف برای ترک مأمورٌ به واقعی، به خاطر عمل به قطع سابق، مؤاخذه نمی‌گردد، زیرا قطع حجت است.
موارد زیر را اصولیون از حکم عدم اجزا، خارج نموده‌اند:
1. در جایی که دلیل خاص بر حصول تمام یا قسمتی از مصلحت واقع، برای جاهل به حکم وجود داشته باشد. البته باید توجه داشت که تدارک مأمورٌ به واقعی در مورد کسی که بعضی از مصلحت را تحصیل نموده است، ممکن نیست، مانند این که مکلف‌به وجوب نماز تمام بر مسافر قطع دارد، اما بعد از به جا آوردن نماز کامل، یقین پیدا می‌کند که وظیفه مسافر، نماز شکسته است، یا بعد از قطع به لزوم اخفات، یقین پیدا می‌کند که وظیفه وی نماز به جهر است. در این موارد، نماز اول مجزی است، زیرا دلیل خاص، بر عدم اعاده آن دلالت دارد.
2. در جایی که قطع در موضوع حکم، اخذ شده باشد، مانند: باب طهارت و نجاست؛ برای مثال، در نماز، علم به طهارت، چه ظاهری و چه واقعی، شرط است؛ بنابراین، اگر مکلف‌به طهارت لباس خود قطع داشته باشد و بعد از اقامه نماز، به نجاست آن علم پیدا کند، لازم نیست نماز خود را اعاده نماید، زیرا شرط در نماز، طهارت قطعی است، اعم از ظاهری یا واقعی.
3. امور پنج گانه مندرج در حدیث ' لاتعاد '.
منابع
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 346
- کفایة الاصول جلد 1 : صفحه 112
- ایضاح الکفایة جلد 2 : صفحه 157
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 245
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اِجزا در تبدل قطع» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اِجزا در تبدل قطع به زیرصفحه اِجزا در تبدل قطع/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.