انکار ( نفی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
انکار
انکار: نفی امر مورد ادّعا یا سؤال اظهار ناخوشایندی نسبت به منکر.
از انکار به مفهوم نخست در باب‌های طهارت، قضاء و حدود سخن رفته است.
انکار امری از دین: انکار خدا یا یگانگی او، انکار رسالت پیامبر صلّی الله علیه و آله و انکار ضروری دین (--» ضروری) موجب کفر (--» کفر) می‌گردد، لیکن در این که انکار ضروری دین - مانند انکار خدا - سبب مستقل در حصول کفر است یا از آن جهت که به انکار خدا یا رسالت پیامبر بر می‌گردد، اختلاف است. طبق مبنای دوم، چنانچه انکار فرد به انکار خدا یا رسالت رسول خدا بر نگردد - مانند آن که منشأ انکار او نسبت به امر ضروری، شبهه‌ای باشد که برایش پدید آمده است - کافر به شمار نمی‌رود (--» ارتداد) .
انکار دعوا: اگر کسی نزد قاضی علیه دیگری طرح دعوا کند، متهم (مدعّی علیه) یا اقرار می‌کند یا انکار و یا سکوت. در صورت انکار، اگر مدّعی بر ادّعای خویش، بیّنه (--» بیّنه) نداشته باشد، منکر یا قسم (--» قسم) می‌خورد و یا قسم او را به مدّعی بر می‌گرداند - که او قسم بخورد - و یا نکول (--» نکول) می‌کند؛ یعنی نه قسم می‌خورد و نه ردّ می‌کند. دعوا، در فرض نخست (قسم خوردن منکر) ، ساقط و در فرض دوم (برگرداندن قسم به مدّعی) با قسم مدّعی، ثابت می‌شود، ولی در فرض سوم (نکول) اختلاف است که آیا قاضی به
صرف نکول منکر می‌تواند علیه او حکم کند و یا بر قسم خوردن مدعی متوقّف است؛ اگر قسم خورد، حقّش ثابت، و گر نه، ساقط می‌شود 1 (--» دعوا) .
از انکار به معنای دوم در باب امر به معروف و نهی از منکر سخن رفته است.
انکار قلبی منکر به اظهار ناخشنودی قلبی - مانند رو بر گرداندن یا ترش رویی کردن نسبت به انجام دهنده منکر - و انکار عملی آن به اظهار ناخشنودی با زبان و دست با وجود شرایط آن، از مراتب نهی از منکر به شمار می‌روند 2 (--» امر به معروف و نهی از منکر) .
1 - جواهر الکلام 40 159 - 182.
2 - 21 374 - 378.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 709
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «انکار ( نفی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- تکذیب
- به لحاظ احکام تکلیفی:
- انکار حرام، انکار مستحب، انکار واجب
- به لحاظ احکام دین:
- انکار حکم اجماعی، انکار ضروری دین ( فقه )، انکار غیر ضروری دین
- به لحاظ دلیل:
- انکار با شهادت، انکار بعد از اقرار ( فقه )
- به لحاظ متعلق انکار:
- انکار اسلام وارث، انکار تقسیم ترکه، انکار دَین، انکار رقیت از لقیط، انکار طلاق، انکار عاریه، انکار فرزند، انکار فرزندی بعد از اقرار، انکار قتل، انکار ملکیت شفیع، انکار مهریه، انکار نسب به لعان، انکار نکاح در احرام، انکار ودیعه، انکار وصیت، انکار وکالت، انکاردعوی
- به لحاظ منکر:
- انکار حواله پذیر، انکار سارق، انکار شاهد اصل، انکار شاهد زنا، انکار مدعی علیه، انکار مدیون، انکار واهب
- به لحاظ نوع:
- انکار زبانی، انکاراشارهای
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه انکار ( نفی ) به زیرصفحه انکار ( نفی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 4 : صفحه 173
- القواعد و الفوائد جلد 2 : صفحه 202
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 7 : صفحه 51
- الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 5 : صفحه 407
- تحریرالمجله جلد 2 : صفحه 42
- ریاض المسائل جلد 5 : صفحه 424
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 709
- فقه الامام جعفرالصادق جلد 4 : صفحه 91
- کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 2 : صفحه 65
- مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 12 : صفحه 824