اشباه و نظائر
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اشباه و نظائر: همانند‌ها در حکم یا موضوع.
اشباه و نظایر عبارتند از موضوعات مختلف که در یک حکم مشترکند و یا
________________________________________
499
احکام مختلف که به یک موضوع تعلّق دارند. 1 از آن به ' استیناس ' نیز تعبیر می‌شود.
استدلال به اشباه و نظایر برای اثبات حکم به صرف شباهت و همانندی، قیاس و از نظر فقهای امامیّه باطل است (--' قیاس) ، لیکن فقها جهت بهتر فهمیدن حکم از دلیل و نزدیک شدن ذهن به واقع، از آن در فقه استدلالی بسیار بهره گرفته‌اند. 2 برخی فقیهان کتابی مستقل در موضوع اشباه و نظایر تدوین کرده‌اند مانند ' نزهة الناظر فی الجمع بین الاشباه و النظائر ' تألیف یحیی بن سعید حلّی (متوفّای 689 هـ. ق) .
1 - مسائل العویص 3.
2 - الحدائق الناضرة 7 237 و جواهر الکلام 4 343.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 498