استعاره بالکنایه
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
استعاره بالکنایه : استعاره با ذکر مشبّه فقط
استعاره به اعتبار ذکر «مشبه» و «مشبه‌به» بر دو قسم است: 1. استعاره تصریحیه، 2. استعاره بالکنایه.
«استعاره بالکنایه» که به آن «استعاره مکنیه» نیز می‌گویند، آن است که تشبیه در نفس مضمر بماند و به هیچ یک از ارکان آن جز مشبه تصریح نشود. نشانه این تشبیه، اثبات یکی از ویژگی‌های «مشبه‌به» برای «مشبه» است.
وجه نامگذاری استعاره «بالکنایه» و «مکنیه» عدم تصریح و بسنده‌کردن به ذکر خواص آن است.
سکاکی می‌گوید: استعاره‌بالکنایه آن است که «مشبه» ذکر، و بعضی از لوازم «مشبهٌ‌به» به صورت «استعاره تخییلیه» به آن نسبت داده شود.
«استعاره تخییلیه» در قرآن فراوان است؛ مانند: «الَّذِینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِن بَعْدِ مِیثَاقِهِ» (بقره// 27) . در این‌جا «عهد» به «حبل» تشبیه شده است؛ اما در نفس مضمر مانده و به هیچ یک از ارکان تشبیه اشاره نشده است، مگر به «مشبه» که همان عهد باشد. و نشانه آن اثبات نقض- یعنی یکی از خواص «حبل» (مشبه‌به) - است.
نیز ر.ک:استعاره تصریحیه.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 438
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 154
- القرآن و الصورة البیانیة : صفحه 328
- التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 412
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «استعاره بالکنایه» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استعاره بالکنایه به زیرصفحه استعاره بالکنایه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.