استحاضه ( فقه )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ استحاضه ( فقه )

◄ استحاضه باردار

◄ استحاضه بعد از حیض

◄ استحاضه بعد از نفاس

توضیح مفهومی

استحاضه

استحاضه: خونِ بیرون آمده از رحم زن غیر از خون‌های حیض و نفاس.

خون استحاضه، بیشتر، زرد، سرد و روان است و بدون فشار و سوزش از رحم خارج می‌شود. گاهی نیز ویژگی‌های خون حیض را دارد. به زنی که خون استحاضه دیده، مُستحاضه گفته می‌شود. 1 از آن در باب طهارت بحث شده است؛ گر چه به مناسبت در باب‌های صلات و صوم نیز از آن سخن رفته است.

اقسام: به قول مشهور، استحاضه به قلیله، متوسّطه و کثیره تقسیم می‌شود. برخی فقها، منکر استحاضه قلیله شده و بعضی دیگر، متوسّطه را داخل در کثیره دانسته‌اند. 2

1. استحاضه قلیله: خونی است که به روی پنبه رسیده، ولی از طرف دیگر آشکار نشده است؛ هر چند در درون پنبه نفوذ کرده باشد. به قول مشهور، وظیفه مستحاضه در این نوع استحاضه، تعویض پنبه و وضو برای هر نماز است. 3

2. استحاضه متوسّطه: خونی است که در پنبه نفوذ کرده و به طرف دیگر آن رسیده، لیکن از آن تجاوز نکرده است. به قول مشهور، وظیفه زن در این قسم، علاوه بر وظیفه قسم اول، تبدیل پارچه روی پنبه و یک غسل برای نماز صبح در هر روز است. 4

3. استحاضه کثیره: خونی است که از پنبه گذشته و به پارچه نیز رسیده است. زن در این نوع استحاضه علاوه بر عوض کردن پنبه و پارچه، باید برای هر یک از نماز صبح، ظهر و عصر و مغرب و عشا غسل کند. در این که جمع بین نماز ظهر و عصر و نیز مغرب و عشا واجب است یا می‌تواند بین هر یک از آن دو فاصله بیندازد و برای هر کدام یک غسل نماید، و نیز در این که علاوه بر غسل، برای هر نماز، وضو نیز واجب است یا با هر غسل - در صورت جمع بین دو نماز - یک وضو کفایت می‌کند و یا در هیچ صورت واجب نیست، اختلاف است. قول به وجوب وضو برای هر نماز به مشهور نسبت داده شده است. 5

احکام مشترک: موارد ذیل احکام مشترک بین اقسام استحاضه است:

1. به تصریح برخی، وارسی بر زن جهت تشخیص نوع استحاضه واجب است. در فرض عدم امکان وارسی، در این که واجب است به قدر متیقّن عمل شود - مانند صورت احتمال بین قلیله و متوسّطه که به احکام قلیله عمل شود - و یا شدیدترین احتمالات اخذ و بدان عمل می‌شود - مانند آن که در مورد یاد شده به احکام متوسّطه عمل نماید - اختلاف است-

2. در این که جواز آمیزش با مستحاضه متوقّف بر انجام اعمالی است که برای نماز او لازم است؛ یا تنها متوقّف بر غسل در متوسّطه و کثیره است و در قلیله مطلقا جایز می‌باشد؛ و یا بر هیچ کدام متوقّف نیست، اختلاف است. 7

3. در جواز دخول مستحاضه متوسّطه و کثیره در مسجد الحرام و مسجد النّبی صلّی الله علیه و آله و نیز درنگ کردن در دیگر مساجد پیش از غسل، اختلاف است. 8

4. حکم قرائت عزائم (--» عزائم) برای مستحاضه، حکم دخول و مکث در مسجد است، لیکن مسّ قرآن پیش از وضو یا غسل جایز نیست. 9

5. نماز آیات (--» نماز آیات) بر مستحاضه واجب است و همان وظایفی را که برای نمازهای یومیّه انجام می‌داد، باید برای نماز آیات نیز انجام دهد. 10

6. صحّت روزه مستحاضه متوسّطه و کثیره متوقّف بر غسل است و در صورت ترک غسل، روزه اش باطل است. در این که تنها متوقّف بر غسل‌های روزانه است، یا علاوه بر آن تنها غسل شب قبل و یا تنها غسل شب بعد و یا غسل هر دو شب لازم است اقوال مختلفی مطرح است. 11

7. بر مستحاضه تحفّظ و نگهداری خود از خروج خون پس از وضو و غسل واجب است. از راه‌های آن، استثفار (--» استثفار) است. 12

8. چنان چه خون پیش از انجام وظایف استحاضه قطع شود، در این که انجام دادن اعمال استحاضه (وضو و غسل) برای نماز واجب است یا می‌تواند تنها به وضو اکتفا کند، اختلاف است. همچنین اگر خون در بین نماز قطع شود، در اتمام نماز یا وجوب تجدید طهارت و اعاده نماز، و اگر پس از طهارت و پیش از نماز قطع شود، در وجوب تجدید طهارت و عدم آن، اختلاف است. 13

9. خون استحاضه همچون خون حیض و نفاس، حتی اگر کمتر از یک درهم باشد، در نماز بخشوده نیست 14 (--» خون) .

1 - جواهر الکلام 3 257 - 259.

2 - 3 310.

3 - 313.

4 - 319 - 326.

5 - مستمسک العروة 3 391 - 393.

6 - جواهر الکلام 3

311 و تحریر الوسیلة 1 51.

7 - مستند الشیعة 3 31.

8 - مستمسک العروة 3 422 - 425.

9 - 425 - 427.

10 - العروة الوثقی 1 358.

11 - مستند الشیعة 3 36 و جواهر الکلام 3 365.

12 - جواهر الکلام 3 348.

13 - 332 - 338 و مستمسک العروة 3 414 - 417.

14 - العروة الوثقی 1 102. احکام مشترک: موارد ذیل احکام مشترک بین اقسام استحاضه است:

1. به تصریح برخی، وارسی بر زن جهت تشخیص نوع استحاضه واجب است. در فرض عدم امکان وارسی، در این که واجب است به قدر متیقّن عمل شود - مانند صورت احتمال بین قلیله و متوسّطه که به احکام قلیله عمل شود - و یا شدیدترین احتمالات اخذ و بدان عمل می‌شود - مانند آن که در مورد یاد شده به احکام متوسّطه عمل نماید - اختلاف است. 6