ارکان نکاح موقت
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
ارکان: نکاح منقطع چهار رکن دارد:
1. صیغه: عقد متعه همچون سایر عقود (--» عقد) از ایجاب و قبول (--» ایجاب و قبول) تشکیل می‌شود. ایجاب که توسط زن خوانده می‌شود، به قول مشهور، باید با یکی از الفاظ « زَوَّجتُکَ »، « مَتَّعتُکَ » یا « أَنکَحتُکَ » باشد و عقد با الفاظ دیگر مانند « تملیک »، « هبه » و « اجاره » منعقد نمی‌شود. قبول توسط مرد با لفظی که بر انشاء رضایت او (--» رضایت) دلالت کند - مانند « قَبِلتُ النِّکاحَ »، « قَبِلتُ المُتعَةَ »، « قَبِلتُ التَّزویجَ » یا « قَبِلتُ » به تنهایی - محقّق می‌گردد. 2
شرایط صیغه عقد منقطع، همان شرایط صیغه عقد دائم است 3 (--» ازدواج) .
2. زوجین: ازدواج موقّت میان مرد و زن مسلمان و نیز به قول مشهور بین متأخّران، میان مرد مسلمان و زن کتابی (--» اهل کتاب) صحیح است، لیکن میان زن مسلمان و مرد کتابی جایز نیست. 4
پدر یا جدّ پدری می‌توانند زنی را برای مَحرم شدن با وی، به عقد موقّت پسر نا بالغ خود یا دختر نا بالغی را برای مَحرم شدن مادر وی با فردی، به عقد آن فرد در آورند، لیکن در این که شرط است مدّت عقد به اندازه‌ای باشد که برای پسر یا دختر، امکان تمتّع جنسی در آن مدّت وجود داشته باشد یا کمتر از آن نیز کفایت می‌کند و نیز در این که مصلحت داشتن چنین عقدی برای پسر یا دختر، شرط صحّت آن است یا صرفِ نداشتن مفسده کفایت می‌کند، اختلاف است. 5
مستحب است زنی که برای عقد منقطع اختیار می‌شود، با ایمان (شیعه) و عفیف باشد و در صورت متهم بودن، از حال وی سؤال شود. به قول مشهور، ازدواج موقّت با زن زناکار مکروه و به قول برخی، حرام است. در صورت متعه کردن وی، باز داشتن او از زنا مستحب است. 6
ازدواج موقّت با دختر بکر (دوشیزه) مکروه است و در صورت ازدواج، ازاله بکارت وی (--» افتضاض) کراهت دارد. 7 در جواز عقد منقطع دختر بکر رشیده، بدون اذن ولیّ او، اختلاف و قول اشهر، جواز آن است. 8
3. مهر: ذکر مَهر، شرط صحت عقد منقطع است و اگر ذکر نشود، عقد باطل است. 9 زن به صرف عقد، مالک مهر می‌شود، لیکن استقرار ملکیّت وی نسبت به همه آن، بر دخول و تمکین زن از مرد در مدّت تعیین شده متوقّف است. 10 در صورتی که مرد مدّت را پیش از دخول ببخشد، نصف مهر بر عهده اش ثابت است. 11
4. مدّت: ذکر مدّت، شرط صحّت عقد منقطع است و به قول مشهور، در صورت عدم ذکر آن، عقد دائم واقع می‌شود. 12 مدّت، باید معیّن و غیر قابل افزایش و کاهش باشد، نه مبهم و کلّی مانند چند روز، چند ماه یا تا بازگشت حاجیان از مکّه. 13
مرد می‌تواند همه مدّت یا مقداری از آن را به زن ببخشد، بدون این که نیازی به قبول او باشد. 14 در ازدواج موقّت، طلاق (--» طلاق) نیست و زن و شوهر با تمام شدن مدّت یا بخشیدن آن توسط مرد، از یکدیگر جدا می‌شوند. 15
به قول مشهور، تجدید عقد موقّت با زن یا تبدیل آن به عقد دائم پیش از تمام شدن یا بخشیدن مدّت متعه پیشین، صحیح نیست.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 371
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
منابع
- تحریرالمجله جلد 2-3 : صفحه 36
- ترجمه شرایع الاسلام جلد 1-2 : صفحه 515
- جامع المدارک فی شرح المختصرالنافع جلد 4 : صفحه 286
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 13 : صفحه 9
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 30 : صفحه 153
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 19 : صفحه 536
- شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 2 : صفحه 303
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 371
- فقه الامام جعفرالصادق جلد 5 : صفحه 252
- فقه السنة جلد 2 : صفحه 40
- کشف الرموز فی شرح المختصر النافع جلد 2 : صفحه 154
- کشف اللثام (ط.ج) جلد 7 : صفحه 273
- مختصرنافع : صفحه 230