اجتهاد در عصر ائمه ( ع )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اجتهاد در عصر ائمه ( ع ) : کشف احکام شرعی از طریق اجتهاد توسط اصحاب امامان «ع»
در این که اجتهاد، به معنای استخراج حکم از منابع معتبر شرعی، در زمان ائمه (ع) وجود داشته است یا نه، میان علما اختلاف است:
برخی بر این اعتقادند که اجتهاد به این معنا در عصر ائمه (ع) وجود نداشته و بعد از سپری شدن زمان ائمه (ع) پدید آمده است؛ این در حالی است که اهل سنت معتقدند اجتهاد حتی در زمان رسول خدا (ص) موجود بوده است.
برخی دیگر معتقدند اجتهاد، به معنای استنباط حکم از منابع معتبر شرعی، در شکل بسیط و ابتدایی آن، در عصر ائمه (ع) بوده است و آنها شیعیان هر منطقه را به فقیه آن منطقه ارجاع می‌داده‌اند و این امر به عنوان سیره در آن زمان‌ها رایج بوده است. روایاتی بر این مطلب دلالت می‌کند، از جمله:
1. ' ابن ادریس ' از ' هشام بن سالم ' نقل می‌کند که امام صادق (ع) فرمود:
' انما علینا ان نلقی الیکم الاصول و علیکم ان تفرعوا؛ بر ما است که اصول احکام را بیان کنیم و بر شما است که فروعات را از آنها استنباط نمایید، و این اصول را بر فروعات تطبیق دهید. ' [۱]
2. امام باقر (ع) به ' ابان بن تغلب ' فرمود: ' اجلس فی مسجد المدینة و افت الناس فانی احب ان یری فی شیعتی مثلک؛ در مجلس مدینه بنشین و فتوا بده، به درستی که دوست دارم مانند تو در بین شیعیانم دیده شود. ' [۲]
3 ـ در ' احتجاج ' طبرسی از امام حسن عسکری (ع) روایت شده است: '… فاما من کان من الفقهاء صائناً لنفسه حافظاً لدینه مخالفاً علی هواه مطیعاً لامر مولاه فللعوام ان یقلّدوه…؛ بر عوام لازم است از فقهایی که صیانت نفس دارند و مخالفت با هوای نفس می‌کنند و مطیع امر خداوند هستند تقلید کنند.
پانوشت
منابع
- الرسائل الاربع قواعد اصولیة و فقهیة جلد -3 : صفحه 110
- علم الاصول تاریخا و تطورا : صفحه (33-34)
- علم الاصول تاریخا و تطورا : صفحه 29
- الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 32
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اجتهاد در عصر ائمه ( ع ) به زیرصفحه اجتهاد در عصر ائمه ( ع )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.