اجتهاد استصلاحی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اجتهاد استصلاحی : استنباط حکم شرعی با استفاده از مصالح مرسله
اجتهاد استصلاحی، اجتهادی است که بر اساس مصالح مرسله صورت می‌گیرد؛ یعنی در موارد فقدان نص از کتاب و سنت بر حکمی، از راه عقل و بر اساس مصلحت حفظ دین، نفس، نسل، عقل و مال انسان‌ها، حکم آن استخراج می‌گردد. این نوع اجتهاد، مخصوص اهل سنت است.
نکته: اصطلاح ' اجتهاد استصلاحی ' بر اساس تقسیمی است که دکتر ' دوالیبی ' در کتاب ' المدخل الی علم اصول الفقه ' ارائه کرده است؛ به این بیان که راه‌های کشف احکام شرعی را سه قسم دانسته است:
1. ' اجتهاد بیانی '؛ و آن در جایی است که از طرف شارع درباره واقعه نصّی وجود دارد؛
2. ' اجتهاد قیاسی '؛ و آن در جایی است که نصّی وجود ندارد ولی مجتهد از طریق قیاس به موارد مشابه که دارای نصّ است حکم واقعه را کشف می‌کند؛
3. ' اجتهاد استصلاحی '؛ و آن در جایی است که نصّی وجود ندارد و مجتهد به کمک قاعده استصلاح، به حکم واقعه می‌رسد.
بر این تقسیم ایراد گرفته شده است.
نیز ر.ک:مصالح مرسله ( اصول فقه ).
منابع
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 569
- الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 127
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اجتهاد استصلاحی به زیرصفحه اجتهاد استصلاحی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.