آیه نبأ

توضیح مفهومی

آیه نبأ : آیه 6 حجرات، در باره وظیفه شنونده در قبال خبر فاسق

به آیه 6 سوره حجرات «آیه نبأ» می‌گویند: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن جَاءکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَیَّنُوا أَن تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَی مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ»؛ ‌«‌ای کسانی که ایمان آورده‏اید اگر فاسقی برایتان خبری آورد نیک وارسی کنید مبادا به نادانی گروهی را آسیب برسانید و (بعد) از آنچه کرده‏اید پشیمان شوید».

مفسران در شأن نزول این آیه نوشته‌اند که ولید بن عقبه برادر مادری عثمان، از سوی پیامبر (ص) مأموریت یافت نزد قبیله بنی‌مصطلق رفته، از ایشان زکات بستاند. او رفت و بنی‌مصطلق برای احترام وی شادی‌کنان به استقبالش رفتند. چون در عهد جاهلیت بین او و آنان دشمنی بود، ولید هراسان شد و پنداشت برای کشتن او هجوم آورده‌اند؛ لذا گریخت و به رسول‌خدا (ص) گفت آن‌ها از دادن زکات ابا کردند و قصد ریختن خون مرا داشتند.

حضرت (ص) یکی را فرستاد تا در کار آنان تفحص کند. او رفت و بنی‌مصطلق را مشغول عبادت یافت و زکات را از آنان گرفت و بازگشت. این‌جا بود که این آیه نازل شد و دستور تفحص در اخبار فاسقان را صادر کرد.

این آیه، یکی از وظایف امت در باره رهبر بزرگ جامعه را بیان می‌کند و می‌گوید وقتی مردم خبری نزد او می‌آورند باید از روی تحقیق باشد، و اگر شخص فاسقی از چیزی خبر داد، بدون تحقیق نپذیرند و پیامبر (ص) و رهبر جامعه را برای پذیرش آن تحت فشار قرار ندهند.

بعضی از اصولیان به این آیه برای اثبات حجیت خبر واحد استناد کرده‌اند. آن‌ها می‌گویند: این آیه، مفهوم دارد؛ یعنی اگر در خبر فاسق باید جست‌و‌جو و بررسی کرد، پس در خبر عادل نباید فحص و بررسی کرد و باید آن را پذیرفت؛ اما از قدما شیخ طوسی و ابوالفتوح رازی آن را نپذیرفته، استدلال می‌کنند که فرد عادل هم ممکن است در خبری اشتباه کند.

منابع

1. تفسیر نمونه جلد 22 : صفحه 152
2. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 18 : صفحه 311
3. پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه (98-99)

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «آیه نبأ» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

آیه 006 حجرات

اعم

اسامی آیات، سوره حُجرات

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیه نبأ به زیرصفحه آیه نبأ/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اسباب النزول : صفحه 261
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 18 : صفحه 311
• تفسیر نمونه جلد 22 : صفحه 152
• قرآن کریم, ترجمه, توضیحات و واژه نامه : صفحه 516
• لباب النقول فی اسباب النزول : صفحه 179، 180
• مجله پژوهشهای قرآنی جلد 2 : صفحه 245
• نیل الخیرات فی القراءات العشرة جلد 18 : صفحه 311
• پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه (98-99)