آیه معاد

توضیح مفهومی

آیه معاد : آیه 85 قصص، در باره وعده خداوند به بازگشت پیامبر (ص)

در آیه 85 سوره قصص واژه «معاد» به کار رفته، و از همین رو، به آن «آیه معاد» می‌گویند: «إِنَّ الَّذِی فَرَضَ عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لَرادُّکَ إِلی‏ مَعادٍ قُلْ رَبِّی أَعْلَمُ مَنْ جاءَ بِالْهُدی‏ وَ مَنْ هُوَ فِی ضَلالٍ مُبِینٍ»؛ «آن کس که قرآن را بر تو فرض کرد تو را به جایگاهت (زادگاهت) بازمی‏گرداند بگو پروردگار من از همه بهتر می‏داند چه کسی (برنامه) هدایت آورده، و چه کسی در ضلال مبین است».

«معاد» در لغت به معنای بازگشتن (مصدر) ، زمان بازگشت (اسم زمان) و محل بازگشت (اسم مکان) به کار می‌رود، و در این آیه، کاربرد سوم مورد نظر است. اما در تعیین مصداق آن مفسران احتمالات مختلفی داده‌اند، مانند: بازگشت به حیات پس از مرگ، سرزمین محشر، مرگ، مقام شفاعت کبری، بهشت، بیت المقدس، مکه زادگاه پیامبر (ص) . از این میان، احتمال اخیر قوی تر بوده و با شأن نزولی که برای آیه ذکر کرده‌اند تناسب بیشتر دارد. جمعی از مفسرین شان نزولی برای این آیه از ابن عباس نقل کرده‏اند که مضمونش چنین است: هنگامی که پیامبر (ص) به قصد هجرت از مکه به سوی مدینه می‏آمد به سرزمین جحفه که فاصله چندان زیادی از مکه ندارد رسید، به یاد موطنش مکه افتاد، شهری که حرم امن خدا است، و خانه کعبه که قلب و جان پیامبر با آن پیوند ناگسستنی داشت در آنجا است، آثار این شوق که با تاثر و اندوه آمیخته بود در چهره مبارکش نمایان گشت، در اینجا جبرئیل نازل شد و پرسید آیا به راستی به شهر و زادگاهت اشتیاق داری؟ پیامبر فرمود: آری، جبرئیل عرض کرد: خداوند این پیام را برای تو فرستاده: «إِنَّ الَّذِی فَرَضَ عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لَرادُّکَ إِلی‏ مَعادٍ؛ آن کس که این قرآن را بر تو فرض کرده است تو را به سرزمین اصلیت بازمی‏گرداند» و می‏دانیم این وعده بزرگ سرانجام تحقق یافت و پیامبر اسلام (ص) پیروزمندانه با ارتشی نیرومند و قدرت و عظمت فراوان به مکه بازگشت، و حرم امن خدا بدون جنگ و خونریزی به او تسلیم شد. بنابراین آیه فوق یکی از پیشگویی‌های اعجازآمیز قرآن است که‏ چنین خبری را به طور قطع و بدون هیچ قید و شرط بیان کرده و بعد از مدت کوتاهی تحقق یافت.

منابع

1. تفسیر نمونه جلد 16 : صفحه 184
2. التبیان فی تفسیر القرآن جلد 8 : صفحه 183
3. مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 7 : صفحه 420
4. الدر المنثور فی التفسیر بالماثور جلد 5 : صفحه 139
5. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 16 : صفحه 86
6. تفسیر نور الثقلین جلد 4 : صفحه 144
7. تفسیر القمی جلد 2 : صفحه 147

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «آیه معاد» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

آیه 085 قصص

اعم

اسامی آیات، سوره قصص

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیه معاد به زیرصفحه آیه معاد/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• التبیان فی تفسیر القرآن جلد 8 : صفحه 183
• التمهید فی علوم القرآن جلد 6 : صفحه 203
• الدر المنثور فی التفسیر بالماثور جلد 5 : صفحه 139
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 16 : صفحه 86
• تفسیر القمی جلد 2 : صفحه 147
• تفسیر نمونه جلد 16 : صفحه 184
• تفسیر نور الثقلین جلد 4 : صفحه 144
• لباب النقول فی اسباب النزول : صفحه 150
• مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 7 : صفحه 420، 421