آیه توارث از طریق ایمان
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
آیه توارث از طریق ایمان : آیه 72 سوره انفال، در باره ارث بردن مسلمانان از یکدیگر از راه بستن پیمان برادری
به آیه 72 سوره انفال 'آیه توارث از طریق ایمان' (آیه توارث بالایمان) می‌گویند: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَالَّذِینَ آوَواْ وَّنَصَرُواْ أُوْلَئِکَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاء بَعْضٍ وَالَّذِینَ آمَنُواْ وَلَمْ یُهَاجِرُواْ مَا لَکُم مِّن وَلاَیَتِهِم مِّن شَیْءٍ حَتَّی یُهَاجِرُواْ وَإِنِ اسْتَنصَرُوکُمْ فِی الدِّینِ فَعَلَیْکُمُ النَّصْرُ إِلاَّ عَلَی قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَبَیْنَهُم مِّیثَاقٌ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ»؛ «کسانی که ایمان آورده و هجرت کردهاند و در راه خدا با مال و جان خود جهاد نمودهاند و کسانی که (مهاجران را) پناه دادهاند و یاری کردهاند آنان یاران یکدیگرند و کسانی که ایمان آوردهاند ولی مهاجرت نکردهاند هیچ گونه خویشاوندی (دینی) با شما ندارند مگر آنکه (در راه خدا) هجرت کنند و اگر در (کار) دین از شما یاری جویند یاری آنان بر شما (واجب) است مگر بر علیه گروهی باشد که میان شما و میان آنان پیمانی (منعقد شده) است و خدا به آنچه انجام میدهید بیناست».
در زمان جاهلیت، عرب‌ها از یکی از سه راه ذیل ارث می‌برد:
1. نسب (نسب نزد آن‌ها تنها منحصر به فرزندان پسر بود، و دختران و زنان از ارث محروم بودند) ؛ 2. تبنّی (پسرخواندگی) ؛ 3. عهد و پیمان که از آن به 'ولاء' تعبیر می‌کردند.
در آغاز اسلام که هنوز قانون ارث نازل نشده بود، به همین روش عمل می‌شد؛ اما به زودی مسئله 'اخوت اسلامی' جای آن را گرفت؛ به این صورت که در صدر اسلام، مؤمنان به شرط مهاجرت و هم‌پیمانی و مؤاخاتی که پیامبر (ص) میان آنان برقرار کرده بود و بدون داشتن پیوند نسبی یا سببی، از همدیگر ارث می‌بردند، تا این که آخرین آیه سوره انفال نازل شد که می‌فرماید: «وَأُوْلُواْ الأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَی بِبَعْضٍ فِی کِتَابِ اللّهِ…»؛ «و خویشاوندان نسبت به یکدیگر (از دیگران) در کتاب خدا سزاوارترند». و آن قاعده، نسخ، و میراث‌بری فقط بر مبنای خویشاوندی مقرر شد.
در آیه 33 سوره نساء نیز به ارث‌بری هم‌پیمانان از همدیگر اشاره شده است؛ همچنان که در آیه 6 سوره احزاب نیز مسئله اولویت خویشاوندان در ارث از دیگران تصریح شده است.
نیز ر.ک:آیه اولی‌الارحام.
منابع
- قرآن کریم, ترجمه, توضیحات و واژه نامه : صفحه 418
- قرآن کریم, ترجمه, توضیحات و واژه نامه : صفحه 186
- تفسیر نمونه جلد 7 : صفحه (265-266)
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 9 : صفحه 141
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 302
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «آیه توارث از طریق ایمان» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیه توارث از طریق ایمان به زیرصفحه آیه توارث از طریق ایمان/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.