آیات ناسخ
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
آیات ناسخ : آیات بردارنده حکم شرعی برخی آیات دیگر
شناخت آیات ناسخ و منسوخ از مباحث مهم و کلیدی تفسیر و علوم قرآن است؛ تا جایی که تفسیر قرآن را بدون آگاهی و شناخت ناسخ و منسوخ روا نمی‌دانند. 'آیات ناسخ' در اصطلاح علوم قرآنی به آیاتی گفته می‌شود که حکم شرعی یک آیه یا آیات دیگری را بردارد؛ مانند:
1. آیه 13 سوره مجادله، که ناسخ آیه 12 همین سوره (آیه نجوی) است.
2. آیه 66 سوره انفال، که ناسخ آیه 65 همین سوره است.
3. آیه 234 سوره بقره که به عده وفات پرداخته، آیه 240 همین سوره را نسخ می‌کند.
4. آیه 2 سوره نور (آیه حد زنا) که ناسخ آیه 15 و 16 نساء (آیه جزای فحشا) است.
5. آیه 6 سوره احزاب (آیه اولی‌الارحام) که آیه 72 سوره انفال (آیه توارت به ایمان) را نسخ می‌کند.
6. آیه 39 سوره حج و آیه 5 سوره توبه (آیه قتال) که ناسخ آیات صفح است.
7. آیه نخست سوره توبه که آیات معاهده را نسخ می‌کند.
8. آیه 36 سوره توبه که ناسخ آیات 39 و 40 سوره حج است.
در پایان جلد دوم کتاب ~التمهیدفی علوم‌القرآن~ جدولی ترسیم شده و آیاتی که ادعای ناسخ و منسوخ بودن در آن‌ها شده، آمده است.
نیز ر.ک:آیات منسوخ.
منابع
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه (295-390)
- فتح المنان فی نسخ القرآن : صفحه 58
- قرآن در اسلام : صفحه 67
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 2 : صفحه 527
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (66-87)
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
- آیات منسوخ، آیات ناسخ ومنسوخ، اعتدال در ناسخ، افراط در ناسخ، تعداد آیات ناسخ، تفریط در ناسخ، ناسخ ( علوم قرآنی )
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیات ناسخ به زیرصفحه آیات ناسخ/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.