آیات صفت وجه

توضیح مفهومی

آیات صفت وجه : آیات بیانگر صفت وجه برای خدا

'آیات صفت وجه' به آیاتی اشاره دارد که وصف وجه را به خداوند نسبت داده و مقصود از آن، ذات خداوند یا خشنودی خداوند و مانند آن است.

واژه وجه در قرآن در معانی متعددی به کار رفته است:

1. صورت (عضو بدن) : (نساء// 43؛ بقره//144، 149، 150و 170؛ آل‌عمران// 106و 107 و…) ؛ 2. اول و ابتدای زمان: (آل‌عمران// 72) ؛ 3. ثواب و خشنودی: (بقره// 272؛ انعام// 52 و…) ؛ 4. طرف و جهت: (بقره// 115) ؛ 5. دوستی و محبت: (یوسف// 9) ؛ 6. ذات و عین: (الرحمن// 27؛ قصص// 88) .

در بسیاری از آیات قرآن، وجه به خدا نسبت داده شده است که این آیات دو قسمند:

أ. آیاتی که وجه را به خداوند نسبت داده‌اند و منظور آن‌ها ذات پروردگار است؛ مانند:

1. آیه 26 و 27سوره الرحمن: «کُلُّ مَنْ عَلَیْهَا فَانٍ** وَیَبْقَی وَجْهُ رَبِّکَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِکْرَامِ»؛ «هر چه بر (زمین) است فانی‏شونده است و ذات با شکوه و ارجمند پروردگارت باقی خواهد ماند».

2) آیه 88 سوره قصص: «… کُلُّ شَیْءٍ هَالِکٌ إِلَّا وَجْهَهُ…»؛ «جز ذات او همه چیز نابود شونده است».

در ~جوامع‌الجامع~، ~مجمع‌البیان~، ~کشاف~، ~تفسیر بیضاوی~ و… مراد از 'وجه' در هر دو آیه را 'ذات خداوند' دانسته‌اند.

ب. آیاتی که وجه را به خدا نسبت داده‌اند؛ ولی منظور رحمت، ثواب و خشنودی خداوند است؛ مانند:

1. آیه 22 سوره رعد: «وَالَّذِینَ صَبَرُواْ ابْتِغَاء وَجْهِ رَبِّهِمْ…»؛ «و کسانی که برای طلب خشنودی پروردگارشان شکیبایی کردند».

2. آیه 9 سوره انسان: «إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ…»؛ «ما برای خشنودی خداست که به شما می‏خورانیم».

3. آیه 52 سوره انعام: «وَلاَ تَطْرُدِ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ…»؛ «و کسانی را که پروردگار خود را بامدادان و شامگاهان می‏خوانند در حالی که خشنودی او را می‏خواهند مران».

مشبّهه با استناد به ظواهر برخی آیات مذکور مثل آیه 115 سوره بقره «… فَأَیْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ…»؛ گفته‌اند خداوند تبارک و تعالی نیز همانند انسان صورت دارد. بطلان این اعتقاد، واضح است؛ زیرا 'وجه' در برخی از آیات به معنای ذات و در آیه 115 سوره بقره به معنای جهت و طرف است؛ نه صورت خداوند.

منابع

1. التمهید فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (126-127)
2. قاموس قرآن جلد 7 : صفحه (184-187)
3. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (18-19)
4. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 1 : صفحه (258-259)
5. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 16 : صفحه (90-95)
6. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 13 : صفحه (301-302)
7. التحقیق فی کلمات القرآن جلد 13 : صفحه (45-48)
8. تفسیر نمونه جلد 1 : صفحه (414-415)
9. تفسیر نمونه جلد 2 : صفحه (263-264)

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «آیات صفت وجه» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

آیات وجه الله

اعم

آیات صفات تشبیهی

وابسته

صفت وجه

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیات صفت وجه به زیرصفحه آیات صفت وجه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 18
• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 264
• التحقیق فی کلمات القرآن جلد 13 : صفحه (45-48)
• التمهید فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (126-127)، 146
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 1 : صفحه (258-259)
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 13 : صفحه (301-302)
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 16 : صفحه (90-95)
• تفسیر نمونه جلد 1 : صفحه (414-415)
• تفسیر نمونه جلد 2 : صفحه (263-264)
• قاموس قرآن جلد 7 : صفحه (184-187)