آفت
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
آفت: آسیب، تباهی.
آفت بر سبب آفت مانند سیل و صاعقه نیز اطلاق شده است. تفاوت آن با عیب (--» عیب) و تلف در این است که آفت در فرض نابودی آفت زده هم صدق می‌کند، ولی عیب بدون وجود معیوب معنا ندارد. تلف نیز به معنای تباهی و نابودی است؛ لیکن سبب آن می‌تواند آفت باشد یا غیر آن. در باب‌های بسیاری مانند صلات، تجارت، لعان، کفّارات، قضاء و دیات از آن سخن گفته شده است.
اقسام: برای آفت به اعتبارهای گوناگون، تقسیماتی ذکر شده است؛ به اعتبار سبب، به آسمانی - مانند صاعقه - و زمینی - مانند سیل - و به اعتبار متعلّق، به آفت انسانی - مانند لالی و کری - و غیر انسانی - نظیر کرم خوردگی میوه - و به اعتبار عام یا خاص بودن، به آفت عمومی - مانند وبا - و آفت خصوصی - مثل دیوانگی - تقسیم می‌شود.
احکام: آفت در فقه، مسائل بسیاری دارد که در عنوان‌های مناسب آن مانند لالی، ناشنوایی، دیوانگی و تلف ذکر می‌شود. در این جا به مهم ترین مواردی که خصوص لفظ آفت در آن به کار رفته است، اشاره می‌کنیم.
صلات: کسی که زبانش به دلیل آسیب دیدگی قدرت بر تلفّظ کامل ندارد، باید تکبیرة الاحرام را به اندازه توان ادا نماید. فرد لال و کسی که به جهت آسیب دیدگی زبان، توانایی زبان، توانایی قرائت و درست خواندن ذکرهای نماز را ندارد، به حرکت دادن زبان در قرائت و ادای کلمات به اندازه توان در اذکار نماز، بسنده می‌کند. 1
تجارت: معامله با کسی که در بدنش آفت و نقص است، کراهت دارد. 2
130
اگر کالای فروخته شده بعد از تحویل به خریدار در زمان خیار (--» خیار) به آفت آسمانی تلف شود، از مال کسی رفته است که حق خیار ندارد، 3 و چنان چه قبل از تحویل به همان سبب از بین برود، از مال فروشنده رفته است. 4 و اگر بعد از تحویل و گذشت زمان خیار باشد از مال خریدار رفته است.
آزادی: پیدایش برخی آفت‌ها در برده مانند زمین گیر شدن، نابینایی و جذام، از اسباب آزادی قهری او است. 5 برده‌ای که به عنوان کفّاره (--» کفّاره) آزاد می‌شود، باید هیچ یک از آفت‌های یاد شده را نداشته باشد. 6
ملاعنه: لعان (--» لعان) زنِ کر و لال صحیح نیست. 7
دیه: اگر کسی چشم سالم فردی را که چشم دیگرش به آفت الهی از بین رفته است، کور کند، باید دیه کامل (هزار مثقال شرعی طلا) به وی بپردازد. 8
قضاء: پاسخ مدّعی علیه - که به دلیل آسیب دیدگی زبان، ناگزیر از سکوت نزد قاضی است - به ادّعای مدّعی، از راه اشاره‌ای است که علم آور باشد. 9
1 - جواهر الکلام 9 310 و 315.
2 - 22 457.
3 - 23 85.
4 - 83 و 157.
5 - 34 189.
6 - 33 204.
7 - 34 30.
8 - 43 184.
9 - 40 2.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 129
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
- به لحاظ انسان:
- آفت انسانی، آفت غیر انسانی
- به لحاظ خصوص وعموم:
- آفت خصوصی، آفت عمومی
- به لحاظ زمین وآسمان:
- آفت آسمانی، آفت زمینی
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آفت به زیرصفحه آفت/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.