عملکردها

تلقین ( فقه )

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۲۰ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۴:۳۰ توسط Hashemi (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

توضیح مفهومی

تلقین

تَلقین: القای کلام به دیگری.

منظور از تلقین القای سخن به مخاطب به قصد تفهیم، یادآوری و یا تکرار آن توسط مخاطب است. 1 از این عنوان در بابهای طهارت، تجارت، لعان، اقرار و قضاء سخن رفته است.

تلقین محتضر: تلقین شهادتین، اقرار به امامت امامان علیهم السّلام، کلمات فرج، توبه، استغفار و دعاهای وارد شده به کسی که در آستانه مرگ قرار دارد) محتضر (برای ولیّ میّت یا کسی که مجاز از طرف او است یا غیر آن دو، در صورت عدم حضور هیچ یک از آنان، مستحب است2) ر احتضار (.

حضور جنب و حائض نزد محتضر هنگام تلقین مکروه است. 3

مستحب است تلقین کننده محتضر از محبوبان نزد وی و خانواده‏اش باشد، صدایش ناهنجار نباشد و هنگام تلقین، صدا را از حدّ متعارف بلند نکند و نیز وقت عارض شدن غش و اغما بر محتضر، از تلقین خودداری نماید. 4

تلقین میّت: تلقین میّت - به توحید، نبوّت و امامت و ولایت ائمّه علیهم السّلام با ذکر نام مبارکشان - پس از گذاشتن وی در قبر و پیش از چیدن لحد و نیز بعد از دفن و پراکنده شدن تشییع کنندگان، بر ولیّ یا نایب او مستحب است. 5 از برخی استحباب تلقین میّت هنگام کفن کردن وی نیز نقل شده است. 6

پس از گذاشتن میّت در قبر، ولیّ یا نایب او داخل قبر شده با دست راست شانه راست میّت و با دست چپ بازوی چپ او را گرفته و به شدّت تکان می‏دهد، سپس دهان خود را به گوش میّت نزدیک

کرده او را تلقین می‏دهد. مستحب است تلقین را سه بار تکرار کند. 7

مستحب است ولیّ یا نایب او پس از بازگشت و پراکنده شدن مردم از اطراف قبر، در صورت عدم وجود مانع با بلندترین صدا تلقین را انجام دهد و در صورت وجود مانع) همچون تقیّه (تلقین آهسته کفایت می‏کند.

به تصریح بعضی فقها، در تلقین، گفتن الفاظ خاصّی که وارد شده لازم نیست. 8 تلقین با هر لفظی که محتوای آن اعتراف به اصول دین و مذهب است کفایت می‏کند.

تلقین قرآن: در حرمت یا کراهت گرفتن مزد بر تلقین) تعلیم (قرآن اختلاف است9) ر قرآن (.

تلقین اقرار: عجمی که به عربی به چیزی اقرار نموده، سپس مدّعی شده که دیگری او را تلقین کرده است در صورتی که زبان عربی نفهمد ادعایش پذیرفته می‏شود. در نتیجه بر اقرار او اثری مترتّب نمی‏گردد10) ر اعجمی (.

تلقین لعان: در لعان لازم است لعان کننده پس از آنکه حاکم، صورت لعان را به وی تلقین کرد آن را تکرار نماید و بدون تلقین، لعان محقق نمی‏شود11) ر لعان (.

تلقین حاکم: برای حاکم جایز نیست مطلبی را که به زیان یکی از دو طرف دعوا است به دیگری القا کند.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 626

اصطلاح‌نامه

یادداشت دامنه

تَلقین: القای کلام به دیگری

اعم

تکلم ( فقه )

اخص

به لحاظ مخاطب:
تلقین محتضر، تلقین مسقطات حد به سارق، تلقین موجب غلبه بر خصم، تلقین میت
به لحاظ ملقن به:
تلقین آیه سجده، تلقین تکبیرة الاحرام، تلقین تلبیه، تلقین نماز

وابسته

ارتداد به تلقین، دعای عدیله

منابع

  • الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 13 : صفحه 295
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 626