نمایش مبدأ برای ملازمه امر به شیء و نهی از ضد عام

== توضیح مفهومی ==

'''ملازمه امر به شیء و نهی از ضد عام''' : بحث از تلازم یا عدم تلازم میان امر به چیزی با نهی شرعی از ضدّ عام آن

منظور از ملازمه امر به شیء و نهی از ضد عام، این است که اگر مولا به کاری دستور داد، آیا دستور وی، بر نهی از ترک آن دلالت می‌کند یا خیر؛ برای مثال، اگر مولا فرمود: ' صَلِّ '، آیا لازمه عقلی این امر، نهی مولوی تبعی از ترک نماز است یا نه.

برخی از اصولی‌ها به اقتضای ملازمه اعتقاد دارند و برخی آن را نفی نموده‌اند. کسانی که به اقتضا معتقد هستند از چند راه به آن استدلال نموده‌اند:

أ. دلالت مطابقی یا اقتضا به نحو عینیت:

این راه بیان می‌کند که به طور کلی امر به هر چیزی، عین نهی از ترک آن چیز است؛ یعنی فرق نمی‌کند که مولا بگوید: ' أقِم الصلاة ' یا بگوید: ' لا تترک الصلاة '.

به این نظر پاسخ داده شده که مفاد هیئت امر، برانگیختن مکلف‌به سوی مأموربه، و مفاد نهی، باز داشتن وی از منهی عنه است، چگونه این دو می‌توانند عین هم باشند؟

ب. دلالت تضمنی یا اقتضا به نحو جزئیت:

یعنی نهی از ترک، جزء مدلول امر به شیء است، زیرا وجوب دارای معنای مرکبی است که یک جزء آن اذن در انجام فعل و جزء دیگر آن جلوگیری از ترک است، و جلوگیری از ترک همان ضد عام است، زیرا ضد عام هر شیئی به معنای نقیض آن است و نقیض شیء هم به معنای ترک آن می‌باشد؛ پس نهی از ضد عام ـ منع از ترک ـ جزء معنای وجوب است و به بیان دیگر، منع از ترک، که همان ضد عام است، جزء تحلیلی امر به شیء می‌باشد.

به این دیدگاه چنین پاسخ داده شده که این نظر بر دو امر مبتنی است:

1. ترکّب وجوب؛

2. دلالت امر بر وجوب را دلالت وضعی لفظی بدانیم؛ در حالی که مشهور معتقدند دلالت امر بر وجوب به حکم عقل است و مفهوم وجوب، بسیط است نه مرکب.

ج. دلالت التزامی یا اقتضا به نحو لزوم، که به دو صورت امکان پذیر است:

1. به نحو لزوم بیّن به معنای اخص (نظر مرحوم ' محقق نایینی ') ؛ 2. به نحو لزوم بیّن به معنای اعم.

توضیح:

در مسئله ' امر به شیء مقتضی نهی از ضد عام است '، قول سومی وجود دارد که از راه دلالت التزامی و لزوم بیّن به معنای اخص وارد شده است (برگرفته از سخنان مرحوم ' محقق نایینی ') ؛ به این صورت که لزوم گاهی بیّن است و گاهی غیربیّن، و بیّن هم گاهی ' به معنی اخص ' و گاهی ' به معنی اعم ' است.

مرحوم ' نایینی ' معتقد است، در امر به شیء، یک لزوم بیّن به معنی اخص وجود دارد؛ یعنی وقتی انسان وجوب شیء را تصور کرد زود درمی یابد که ترک این شیء منهی عنه و حرام است. برخی این اندیشه مرحوم ' نایینی ' را نقد نموده‌اند.
=== منابع ===
#شرح اصول فقه جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5109/5109_2.htm#215 (215-217)]
#سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5758/5758_6.htm#78 (78-85)]
#ایضاح الکفایة جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5152/5152_2.htm#424 424]
#کفایة الاصول : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#160 (160-170)]
#اصول الفقه جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#275 (275-277)]
#فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5153/index.htm#231 231]
#[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/12733 فرهنگ نامه اصول فقه]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''ملازمه امر به شیء و نهی از ضد عام'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::اقتضای امر به شی ء از نهی از ضد عام]]، [[بج::اقتضای امر به شی ء از نهی از نقیض]]، [[بج::ملازمه بین امربه شئ ونهی ازضدعام]]
=== اعم ===
:[[اعم::ملازمه امر به شیء و نهی از ضد]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::ضد عام]]، [[وابسته::ملازمه امر به شیء و نهی از ضد خاص]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::اجود التقریرات جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_1.htm#251 251]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_1.htm#261 261]
*[[منبع::اصطلاحات الاصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/888/index.htm#77 77]
*[[منبع::اصول الفقه جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#275 (275-277)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#277 277]
*[[منبع::الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1173/1173_2.htm#460 460]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1173/1173_2.htm#462 462]
*[[منبع::المحصول فی علم الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_2.htm#7 7]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_2.htm#19 19]
*[[منبع::المحکم فی اصول الفقه جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/882/882_2.htm#309 309]
*[[منبع::انوار الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_1.htm#455 455]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_1.htm#456 456]
*[[منبع::ایضاح الکفایة جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5152/5152_2.htm#424 424]
*[[منبع::بحوث فی علم الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1185/1185_2.htm#315 315]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1185/1185_2.htm#316 316]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1185/1185_2.htm#317 317]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1185/1185_2.htm#318 318]
*[[منبع::تسدید الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/887/887_1.htm#327 327]
*[[منبع::تهذیب الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1153/1153_1.htm#288 288]
*[[منبع::حقایق الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/871/871_1.htm#313 313]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/871/871_1.htm#314 314]
*[[منبع::دروس فی علم الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1155/1155_2.htm#279 279]
*[[منبع::سیری کامل در اصول فقه جلد 6]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5758/5758_6.htm#78 (78-85)]
*[[منبع::شرح اصول فقه جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5109/5109_2.htm#215 (215-217)]
*[[منبع::فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5153/index.htm#231 231]
*[[منبع::کفایة الاصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#160 (160-170)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#164 164]
*[[منبع::محاضرات فی اصول الفقه جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_3.htm#44 44]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_3.htm#47 47]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_3.htm#48 48]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_3.htm#50 50]
*[[منبع::معالم الدین و ملاذ المجتهدین]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/856/index.htm#63 63]
*[[منبع::منتقی الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_2.htm#340 340]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_2.htm#357 357]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_2.htm#364 364]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_1.htm#360 360]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_1.htm#377 377]
[[رده:ملازمه امر به شیء و نهی از ضد عام]]
[[کد::147009| ]]