نمایش مبدأ برای قاعده « اذا تعذرت الحقیقة »

== توضیح مفهومی ==

'''قاعده « اذا تعذرت الحقیقة »''' : قاعده عقلایی ترجیح معنای مجازیِ نزدیک تر به معنای حقیقی

قاعده ' اذا تعذرت الحقیقة فاقرب المجازات اولی ' از قواعد عقلایی است که عرف عقلا در محاورات خود به آن تمسک می‌نمایند و به این معنا است که اگر در موردی، اراده معنای حقیقی از لفظ متعذر باشد، و آن لفظ دارای معانی مجازی متعددی باشد ولی معلوم نباشد که در کدام یک از معانی استعمال شده است، باید ' اقرب المجازات الی الواقع ' یعنی نزدیک ترین معنای مجازی به معنای حقیقی را برگزید.

برای مثال، در روایات باب استصحاب آمده است: ' لا تنقض الیقین بالشک؛ یقین را با شک نقض نکن '، چون معنای حقیقی نقض، باز کردن و جدا کردن اجزای چیزی است که محکم به هم متصل می‌باشند و از آن جا که یقین چیزی نیست که دارای هیئت اتصالی باشد تا بتوان استحکام آن را نقض نمود، اراده معنای حقیقی نقض متعذر است و ' لا تنقض ' در معنای مجازی استعمال شده است. نقض، در محل بحث، دارای دو معنای مجازی است:

1. معنای مجازی اقرب: یعنی رفع امر ثابت و مستحکمی که اقتضای ثبوت دارد، مانند: زوجیت دایمی و ملکیت که در آنها استعداد و اقتضای بقا وجود دارد، مگر این که برای مثال، طلاقی محقق شده و سبب از بین رفتن علقه زوجیت گردد.

2. معنای مجازی ابعد: یعنی مطلق رفع ید از چیزی و ترک عمل به آن، هر چند اقتضای ثبوت نیز نداشته باشد، مانند: زوجیت غیر دایم.

مرحوم ' شیخ انصاری ' می‌گوید: معنای مجازی اول به معنای حقیقی اقرب ـ نزدیک تر و مناسب تر ـ است، سپس نتیجه می‌گیرد که استصحاب در صورتی حجت است که متیقن، اقتضا و استعداد بقا را داشته باشد و در رافع شک باشد.
=== منابع ===
#فرائد الاصول جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1188/1188_2.htm#574 574]
#منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 7 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1184/1184_7.htm#106 106]
#تحریرالفصول جلد 5 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5751/5751_5.htm#834 (834-835)]
#ایضاح الکفایة جلد 5 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5152/5152_5.htm#248 (248-255)]
#کفایة الاصول : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#444 444]
#[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/12733 فرهنگ نامه اصول فقه]
== اصطلاح‌نامه ==
=== وابسته ===
:[[وابسته::عام مخصص]]، [[وابسته::نقض یقین]]
== منابع ==
*[[منبع::ایضاح الکفایة جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5152/5152_5.htm#248 (248-255)]
*[[منبع::تحریرالفصول جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5751/5751_5.htm#834 (834-835)]
*[[منبع::فرائد الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1188/1188_2.htm#574 574]
*[[منبع::کفایة الاصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#444 444]
*[[منبع::منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 7]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1184/1184_7.htm#106 106]
[[رده:قاعده « اذا تعذرت الحقیقة »]]
[[کد::115451| ]]