نمایش مبدأ برای حفظ ( نگهداری )

{{درختواره}}
== توضیح مفهومی ==

حفظ: مراقبت و نگهداری کردن از کسی یا چیزی/ به یاد سپردن.

حفظ به معنای نخست عبارت است از نگهداری و محافظت کردن از کسی یا چیزی به منظور دفاع از آن یا جلوگیری از وارد آمدن آسیب به آن. از آن به مناسبت در بابهایی نظیر جهاد، ودیعه، اطعمه و اشربه و حدود سخن گفته‏اند.

حکم: حکم حفظ و نیز چگونگی آن بر حسب متعلق حفظ، از قبیل جان، آبرو، مال و امانت، متفاوت است.

حفظ جان: حفظ جانِ خود و هر مسلمانی، واجب و در معرض هلاکت قرار دادن آن، همچنین تعرض به جان انسان محترم، حرام است. از این رو، دفاع از جان خود در برابر مهاجم، جایز، بلکه در صورت انحصار حفظ جان به دفاع، واجب است. همچنین است دفاع از جان مؤمنی دیگر، هر چند برخی در وجوب آن اشکال کرده‏اند1) ر دفاع (.

حفظ جان به لحاظ اهمیّت آن در صورت تزاحم با دیگر واجبات یا ارتکاب محرّمات، بر آنها مقدم می‏شود؛ از این رو، خوردن مردار در حال اضطرار) ر اضطرار (برای حفظ جان، واجب است؛ 2 چنان که به جهت حفظ جان، خوردن غذای دیگری در حال اضطرار، حتّی بدون اذن وی - در صورت عدم امکان اذن3- و نیز اظهار کفر با اعتقاد قلبی به اسلام، در حال تقیّه4) ر تقیّه (جایز است.

حفظ آبرو: آبرو و ناموس آدمی همچون جان او از حرمت ویژه‏ای برخوردار است. از این رو حفظ آن در برابر تعرض کننده به آن، واجب است؛ خواه نسبت به آبروی خود انسان باشد5 یا آبروی مسلمانی دیگر6) ر آبرو (.

حفظ مال: دفاع از مال در برابر مهاجم جایز، 7 بلکه بنابر دیدگاه برخی، در صورت غلبه ظنّ به سلامتِ جان، واجب است. 8

________________________________________

317



حفظ امانت: حفظ مالی که نزد کسی به امانت گذاشته شده، واجب و کوتاهی در نگهداری آن حرام و ضمان آور است. 9) ر امانت (.

حفظ اسلام: دفاع از اسلام در برابر دشمنی که اساس آن را تهدید می‏کند واجب است10) ر دفاع (.

از حفظ به معنای دوم) یادسپاری (در بابهای اجتهاد و تقلید، صلات و قضاء سخن گفته‏اند.

کسی که حمد و سوره را به یاد ندارد می‏تواند از روی قرآن بخواند. در اینکه از رو خواندن قرائت در نمازهای واجب برای کسی که آن را از حفظ دارد جایز است یا نه، اختلاف است. 11

چنانچه امام در رکعات نماز شک کند، به مأمومی که آن را به یاد دارد رجوع می‏کند و به شک خود اعتنا نمی‏نماید همچنین است اگر مأموم شک کند. 12

حفظ کردن قرآن و تحمّل مشقت جهت آن، مستحب است13 و با نذر واجب می‏شود. 14

بنابر قول برخی، از شرایط قاضی، غلبه حفظ است؛ بدین معنا که فراموشی بر او چیرگی نداشته باشد. با غلبه فراموشی در کسی نصب او به عنوان قاضی صحیح نیست. 15 برخی غلبه حفظ را از شرایط مرجع تقلید نیز بر شمرده‏اند. در نتیجه تقلید از مرجع تقلید فاقد شرط یاد شده صحیح نیست. 16

1. جواهر الکلام 433 /36 16 /21 و 652 - 650 /41؛ جامع الشتات) خواجویی (/ 31 - 30؛ الفقه و المسائل الطبیة/ 2 181. جواهر الکلام 427 /36 و 432 - 431؛ مسالک الافهام 127 /12؛ کتاب الحج) شاهرودی (340 /3؛ کتاب السرائر 3 125 /3. جواهرالکلام 437 /36؛ بحوث فی الفقه) الإجارة (/ 4 216. القواعد و الفوائد 158 /2؛ القواعد الفقهیة) مکارم (5 426 /1. جواهر الکلام 371 /21 و 365 /41؛ حاشیة المکاسب) ایروانی (35 /1؛ ارشاد الطالب 6 192 /1. جواهر الکلام 660 - 650 /41؛ کشف الغطاء 333 /4؛ اسس الحدود و التعزیرات/ 7 466. جواهر الکلام 8 16 /21. شرائع الاسلام 9 233 - 232 /1. مهذّب الاحکام 306 - 303 /18؛ مصطلحات الفقه/ 10 88 - 86. جواهر الکلام 11 14 /21. العروة الوثقی 511 /2؛ مستمسک العروة 217 - 216 /6؛ مستند العروة) الصلاة (12 436 - 435 /3. جواهر الکلام 13 44 /12. منتهی المطلب) ق (1020 /2؛ هدایة الامّة 14 65 /3. الرسائل العشر) حلّی (/ 15 410. جواهر الکلام 20 /40؛ مبانی تکملة المنهاج 16 11 /1. ذکری الشیعة 43 /1؛ الروضة البهیة 62 /3؛ منهاج الصالحین) خویی (6 - 5 /1.
=== منابع ===
#فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_3.htm#316 316]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''حفظ ( نگهداری )'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::حفاظت]]
=== اعم ===
:[[اعم::افعال انسان ( فقه )]]
=== اخص ===
:[[اخص::استظهار ( تحفظ )]]، [[اخص::حفظ آبرو]]، [[اخص::حفظ اسلام]]، [[اخص::حفظ انسانیت]]، [[اخص::حفظ بچه در رحم]]، [[اخص::حفظ جانی قبل از قصاص]]، [[اخص::حفظ جوان از انحراف]]، [[اخص::حفظ حکومت اسلامی]]، [[اخص::حفظ حیوان مهاجم]]، [[اخص::حفظ خمس]]، [[اخص::حفظ رطوبت برای مسح]]، [[اخص::حفظ زبان در ماه رمضان]]، [[اخص::حفظ کتب ضاله]]، [[اخص::حفظ لقطه]]، [[اخص::حفظ مال غایب]]، [[اخص::حفظ مرز‌های مسلمانان]]، [[اخص::حفظ مصالح مسلمین]]، [[اخص::حفظ مقام ولایت فقیه]]، [[اخص::حفظ منافع مادی جامعه]]، [[اخص::حفظ نظم ( فقه )]]، [[اخص::حفظ نفس ( فقه )]]، [[اخص::حفظ نفس محترَمه]]، [[اخص::حفظ ودیعه]]، [[اخص::حفظ وقف]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_3.htm#316 316]
[[رده:حفظ ( نگهداری )]]
[[کد::288748| ]]