نمایش مبدأ برای تقصیر ( کوتاه کردن مو یا ناخن )

{{درختواره}}
== توضیح مفهومی ==

تقصیر

تقصیر: کوتاه کردن ناخن یا موی سر/ کوتاه کردن عمل عبادی/ کوتاهی در عمل.

تقصیر به معنای نخست عبارت است از کوتاه کردن و چیدن مقداری از ناخن یا موی سر، محاسن یا شارب و از آن در باب حج سخن رفته است.

تقصیر بنابه قول معروف و مشهور از واجبات عمره مفرده و حج، 1 و عملی عبادی است؛ از این‏رو، قصد قربت در آن شرط است. 2

تقصیر در عمره: جایگاه تقصیر در عمره - اعم از مفرده و تمتّع - بعد از سعی) ر سعی (است. برخی در عمره مفرده) ر عمره مفرده (طواف نساء) ر طواف نساء (را مقدّم بر تقصیر دانسته‏اند؛ لیکن نظر مشهور، تأخّر آن از تقصیر است. 3

مرد محرم در عمره مفرده بین تقصیر و حلق) تراشیدن سر (مخیّر است؛ 4 لیکن در عمره تمتّع بنابر قول مشهور، تقصیر، واجب و حلق، حرام است. 5 بر زن محرم در عمره - اعم از مفرده و تمتّع - تقصیر متعیّن است. 6

در مقدار و چگونگی تقصیر، تحقّق عنوان آن لازم است؛ از این‏رو چیدن موی سر یا صورت و یا ناخن به مقداری که عنوان تقصیر بر آن صادق باشد کافی است. 7 برخی چیدن ناخن به تنهایی را در تقصیر کافی ندانسته، علاوه بر آن چیدن مقداری از مو را بنابر احتیاط، لازم دانسته‏اند. 8

محرم با انجام دادن تقصیر در عمره تمتّع از احرام خارج شده، تمامی محرّمات احرام) ر احرام (بر او حلال می‏گردد. 9 در عمره مفرده نیز بعد از تقصیر جز زن، بقیّه محرّمات احرام بر او حلال می‏شود. زن نیز با انجام دادن طواف نساء و نماز آن بر او حلال می‏گردد. 10

تقصیر در حج: تقصیر از مناسک حج و یکی از دو واجب تخییری است که مرد حاجی بین آن و حلق مخیّر است؛ لیکن بر زن، تقصیر، متعیّن است و حلق جایز نیست. 11 از سوی دیگر بر مردی که نخستین بار حج می‏گزارد و کسی که موهای خویش را بافته یا جمع کرده و گره زده، همچنین فردی که موهای خود

را برای مصون ماندن از نفوذ حشرات موذی با عسل، صمغ و مانند آن به هم چسبانیده است، بنابر نظر گروهی از فقها، حلق متعیّن است و تقصیر کفایت نمی‏کند. 12

جایگاه تقصیر بعد از قربانی؛ 13 محل آن سرزمین منی14 و زمان آن بنابر قول مشهور، روز عید قربان است. 15

به قول مشهور تمامی محرّمات احرام - به جز زن، بوی خوش و صید - بعد از تقصیر یا حلق، حلال می‏گردد. 16

از تقصیر به معنای دوم در باب صلات بحث شده است.

متعلّق تقصیر گاه خود نماز است - که نمازهای چهار رکعتی در سفر) ر قصر (و یا به جهت ترس از دشمن) ر نماز خوف (، کوتاه و دو رکعتی می‏شود - و گاه برخی دیگر از اعمال عبادی مانند کوتاه کردن اذان و اقامه و اکتفا به یک بار گفتن در هر فصل در سفر یا وقتی که نماز گزار عجله دارد. 17

از تقصیر به معنای سوم در بیشتر ابواب فقهی سخن رفته است.

کوتاهی در عمل یا نسبت به فراگیری احکام و مسائل مورد نیاز و ابتلای مکلّف، صورت می‏گیرد و یا نسبت به انجام دادن تکالیف شرعی با علم به آن. به کسی که در فراگیری احکام کوتاهی می‏کند جاهل مقصّر گفته می‏شود، در مقابل جاهل قاصر) ر جهل (.

جاهل مقصّر حکم عامد را دارد؛ بدین معنا که چنین شخصی اگر به جهت جهل، عملی را ترک کند حکم کسی را دارد که به عمد و با علم و آگاهی آن عمل را ترک کرده است. 18 چنان‏که کوتاهی در فراگیری احکام و مسائل واجب و مورد نیاز، حرام است) ر آموزش (.

آثار تقصیر: تقصیر در اعمال و وظایف شرعی علاوه بر آنکه موجب استحقاق عقاب می‏گردد، در مواردی ضمان را نیز به دنبال دارد، که به برخی از آنها اشاره می‏شود.

امانتها: کوتاهی در حفظ امانت، حرام و موجب ضمان است) ر امانت (.

تقصیر حاکم: اگر حاکم در حکم خود اشتباه کند و بر اثر آن چیزی تلف شود،

در صورتی که در مقدّمات حکم خود کوتاهی کرده باشد ضامن است و در صورت عدم تقصیر، از بیت المال جبران می‏شود. 19

تقصیر پزشک: هرگاه پزشک با تجویز دارویی به بیمار موجب مرگ او یا آسیب رسیدن به عضوی از اعضای او یا غیر آن شود، بنابر قولی تنها در صورت کوتاهی ضامن است20) ر پزشکی (.

) ر افراط (

1. جواهر الکلام 453 - 450 /20 و 2 232 /19. مناسک حج) مراجع (/ 341 م 3 889. الحدائق الناضرة 296 /16 و 317. 4 332؛ مستند الشیعة 5 122 /13. الحدائق الناضرة 299 - 277 /16؛ جواهرالکلام 6 453 - 450 /20. الحدائق الناضرة 317 /16؛ تحریر الوسیلة 7 408 /1. جواهر الکلام 8 452 - 450 /20. مناسک حج) مراجع (/ 341 م 9 888. کشف اللثام 10 30 /6. جواهر الکلام 11 467 /20. مستند الشیعة 376 /12؛ جواهر الکلام 12 236 /19. جواهر الکلام 234 /19؛ مستند الشیعة 13 374 - 373 /12. جواهر الکلام 247 /19؛ الحدائق الناضرة 14 241 /17. الحدائق الناضرة 232 /17؛ مستند الشیعة 379 /12؛ جواهر الکلام 15 232 /19. مستند الشیعة 383 - 382 /12؛ جواهر الکلام 16 233 /19. الحدائق الناضرة 257 - 250 /17؛ مدارک الاحکام 102 /8؛ جواهر الکلام 17 255 - 251 /19. جواهرالکلام 88 - 87 /9؛ العروةالوثقی 18 603 /1. القواعد الفقهیة) بجنوردی (19 371 /5. جواهر الکلام 46 - 44 /43. 20 79 /40.
=== منابع ===
#فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_2.htm#577 577]
== اصطلاح‌نامه ==
=== اعم ===
:[[اعم::احکام حج]]، [[اعم::قطع ( بریدن )]]
=== اخص ===
:'''به لحاظ تقصیر کننده:'''
:[[اخص::تقصیر بی مو در منا]]، [[اخص::تقصیر خنثی مشکل]]، [[اخص::تقصیر زن]]، [[اخص::تقصیر عاجز از قربانی]]
:'''به لحاظ زمان:'''
:[[اخص::تقصیر بعد از سعی]]، [[اخص::تقصیر بعد از طواف]]
:'''به لحاظ مانع از انجام حج:'''
:[[اخص::تقصیر محصور]]، [[اخص::تقصیر مصدود]]
:'''به لحاظ مباشرت:'''
:[[اخص::تقصیر مباشری]]، [[اخص::تقصیر وکالتی]]
:'''به لحاظ محل:'''
:[[اخص::تقصیر حاجب در منا]]، [[اخص::تقصیر موی زیر بغل]]، [[اخص::تقصیر موی شرمگاه]]، [[اخص::تقصیر ناخن]]
:'''به لحاظ مکان:'''
:[[اخص::تقصیر در غیر منا]]، [[اخص::تقصیر در منا]]
:'''به لحاظ نوع عبادت:'''
:[[اخص::تقصیر در حج تمتع]]، [[اخص::تقصیر در عمره]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::احرام قبل از تقصیر]]، [[وابسته::تاخیر تقصیر بر قربانی]]، [[وابسته::تقدیم تقصیر]]، [[وابسته::حلق در حج]]، [[وابسته::وکالت در تقصیر]]
== منابع ==[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook//_www.leader.ir_tree.htm#index.php?catid=50 index.php?catid=50]
*[[منبع::الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 13]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1405/1405_13.htm#150 150]
*[[منبع::فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_2.htm#577 577]
*[[منبع::مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6333/6333_2.htm#1329 1329]
[[رده:تقصیر ( کوتاه کردن مو یا ناخن )]]
[[کد::228545| ]]