حجیت محکمات کتاب
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
حجیت محکمات کتاب : صحّت استناد به آیات محکم ـ غیر متشابه ـ قرآن در استنباط حکم شرعی
حجیت محکمات کتاب، مقابل حجیت متشابهات کتاب و به معنای قابلیت استناد به محکمات قرآن کریم در مقام استنباط و استدلال است؛ به بیان دیگر، حجیت محکمات کتاب به این معنا است که محکمات قرآن به طور مستقل و جدای از اخبار و روایات، مناط استنباط احکام قرار می‌گیرد.
در مورد حجیت محکمات کتاب، میان علمای اسلام، اختلاف است؛ اصولیون، محکمات را حجت می‌دانند، ولی اخباری‌ها، آن را حجت نمی‌دانند.
به عقیده اخباری‌ها، هیچ یک از آیات قرآن برای غیر معصوم (ع) حجت نبوده و قابل استناد نیست، خواه متشابه باشد و خواه محکم. آنها معتقدند در قرآن ' عام و خاص '، ' مطلق و مقید ' و ' ناسخ و منسوخ ' وجود دارد و با این وضع، به هر آیه که مراجعه می‌شود، احتمال تخصیص، تقیید و نسخ در آن وجود دارد و به همین دلیل نمی‌توان به آیات تمسک نمود هر چند نص و ظاهر باشند. البته در صورتی که از ابتدا تا انتهای قرآن توسط امامان معصوم (ع) تفسیر گردد، می‌توان به آن تمسک نمود، اما تفسیر غیر معصوم از قرآن، حجت نیست، زیرا ما را از تفسیر به رأی، منع نموده‌اند.
عده‌ای دیگر فقط ظواهر قرآن را حجت نمی‌دانند و نص قرآن را حجت می‌دانند.
یکی از دلایل اصولی‌ها بر حجیت محکمات قرآن این است که قرآن کتاب لُغَز و معما نیست تا تمام کلمات آن مجمل و معانی آن غیر قابل ادراک باشد، بلکه کتابی است که به زبان قوم و برای هدایت مردم نازل گردیده است و اگر تمام معانی آن مجمل و غیر قابل ادراک باشد، علت غایی نزول آن منتفی می‌گردد.
نیز ر.ک:حجیت نصوص کتاب، حجیت ظواهر کتاب.
منابع
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 53
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 393
- اصول فقه : صفحه 199
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حجیت محکمات کتاب به زیرصفحه حجیت محکمات کتاب/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.