خطاب متمم
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
خطاب متمم : مکمّل خطاب اوّل در استیفای غرض مولا
خطاب متمّم، خطابی است که برای تتمیم و کامل نمودن خطاب اول (خطاب قبلی) آورده می‌شود و در جایی است که خطاب اول در برگیرنده تمام غرض مولا نمی‌باشد و به وسیله صدور خطاب دوم، این غرض تأمین می‌گردد.
نکته اول:
تکمیل غرض مولا به دو صورت انجام می‌گیرد:
1. با آوردن قید برای کلام؛
2. با آوردن خطاب دوم.
خطاب متمم، چند صورت دارد:
1. خطاب متمم، تکمیل کننده شمول خطاب اول می‌باشد، در صورتی که نتوان به وسیله خطاب اول، قیود متأخر از آن را بیان کرد، همانند قید قصد قربت در نماز که آوردن آن در خطاب ' صل ' ممکن نبوده و به وسیله خطاب دوم بیان می‌شود؛
2. خطاب متمم، برای حفظ قدرت مکلف بر استیفای ملاک و مصلحت تکلیف ناشی از خطاب اول است، مثل وجوب انجام مقدمات مفوته، هم چون وجوب پیمودن مسافت در حج که از طریق خطاب دوم انشا شود، که عدم پیمودن آن، باعث عدم قدرت بر انجام حج در زمان خاص و عدم استیفای مصلحت آن است؛
3. خطاب متمم، محرک و مشوق انجام خطاب اول است، همانند خطاب احتیاطی که برای تحریک بیشتر شخص نسبت به درک مصلحت واقع صادر می‌شود.
منابع
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 6 : صفحه (423-424)
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه خطاب متمم به زیرصفحه خطاب متمم/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.