مراتب تشبیه
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
مراتب تشبیه : تقسیم «تشبیه» به اعتبار ذکر همه یا بعضی از ارکان چهارگانه تشبیه
تشبیه از نظر بلاغت مراتبی دارد که به ترتیب از مرتبه ضعیف به قوی ذکر می‌شوند:
1. تمام ارکان تشبیه (مشبه، مشبهٌ‌به، وجه شبه و ادات تشبیه) ذکر شود؛ مانند: «زیدٌ کالأسد فی الشجاعة» این نوع تشبیه از نظر بلاغت، ضعیف‌ترین انواع تشبیه است.
2. ترک ادات تشبیه و ذکر مشبه، مشبهٌ‌به و وجه شبه. مانند: «زیدٌ أسد فی الشجاعة». در این تشبیه، مقداری بلاغت و مبالغه وجود دارد که از مرتبه اول قوی‌تر است.
3. ترک وجه شبه؛ مانند: «زیدٌ کالأسد» که در آن نوعی مبالغه و قوّت هست که از مرتبه دوم قوی‌تر است؛ زیرا حذف وجه شبه در ظاهر عمومی‌تر است.
4. ترک ادات تشبیه و وجه شبه؛ مانند: «زید أسد». این تشبیه از قوی‌ترین انواع تشبیه است؛ زیرا مزایای نوع دوم و سوم در آن نهفته است. به این قسم، «تشبیه بلیغ» نیز می‌گویند؛ مانند: «وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ» (احزاب// 6) . و «و سراجاً منیراً» (احزاب// 46) . در این دو آیه، وجه‌شبه و ادات تشبیه هر دو محذوفند.
منابع
- القرآن و الصورة البیانیة : صفحه 86
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 424
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 418
اصطلاح‌نامه
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مراتب تشبیه به زیرصفحه مراتب تشبیه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.