مبالغه ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
مبالغه ( علوم قرآنی ) : بسط گسترده وصف یک شیء
یکی از انواع اسلوب بدیعی قرآن «مبالغه» است. «مبالغه» آن است که در وصف و ستایش و نکوهش کسی یا چیزی به‌گونه‌ای زیاده‌روی کنند که برای شنونده، شگفت‌انگیز باشد؛ اما مبالغه در کلام الهی- چنان‌که سیوطی در ~الإتقان~ می‌گوید- عبارت است از آن‌که گوینده، چیزی را وصف کند و آن را بسط و گسترش زیاد دهد تا معنای مورد نظر را رساتر ادا کند.
مبالغه دو قسم است:
1. مبالغه به وصف: یعنی بسط وصف به حدی که در نظر شنونده دور یا محال جلوه کند؛ مانند: «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاةٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِن شَجَرَةٍ مُّبَارَکَةٍ زَیْتُونِةٍ لَّا شَرْقِیَّةٍ وَلَا غَرْبِیَّةٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِیءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ… »؛ «خدا نور آسمانها و زمین است مثل نور او چون چراغدانی است که در آن چراغی و آن چراغ در شیشهای است آن شیشه گویی اختری درخشان است که از درخت خجسته زیتونی که نه شرقی است و نه غربی افروخته میشود نزدیک است که روغنش هر چند بدان آتشی نرسیده باشد روشنی بخشد… » (نور// 35) . در این آیه، صفت «یکاد زیتها یضیء و لو لم‌تمسسه نار» مبالغه است که باور آن برای شنونده دشوار است.
2. مبالغه به صیغه: یعنی استعمال صیغه‌هایی که رساننده مبالغه شدیدتری است؛ مانند: صیغه‌های فعلان (رحمان) ، فعیل (رحیم) ، فعّال (توّاب) ، فعول (غفور) و….
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 323
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 51
- اعجاز القرآن : صفحه 91
- محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 52
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مبالغه ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه مبالغه ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اعجاز القرآن : صفحه 91، 273، 274، 282
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 323، 324
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 507
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 51، 57
- البرهان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 57
- التمهید فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 304
- محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 52