لَفّ و نشر
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
لَفّ و نشر : ربط دادن مطالبی به چند مطلب پیش‌گفته به طور مرتّب یا غیرمرتّب (مشوّش)
«لَفّ» در اصل لغت به معنای پیچیدن و تاکردن، و «نشر» به معنای گستردن و بازکردن است. «لفّ و نشر» یکی از انواع اسلوب بدیعی قرآن است که به ترتیب کلام مربوط می‌شود، و در اصطلاح به این صورت است که دو یا چند مطلب آورده شود و پس از آن، چند امر دیگر از قبیل صفات، افعال یا معانی بیاورند که هر کدام از آن‌ها به یکی از چند مطلب اولیه مربوط باشد؛ بدون این‌که تعیین کنند به کدام‌یک از آن مطالب برمی‌گردد؛ بلکه به فهم و ذوق شنونده اعتماد می‌کنند.
لفّ و نشر بر دو گونه است:
1. لفّ و نشر مرتّب: آن است که نشر به ترتیب لفّ باشد؛ مانند: «وَمِن رَّحْمَتِهِ جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ لِتَسْکُنُوا فِیهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ»؛ «و از رحمت او (این است که) برای شما شب و روز آفریده است تا در آن بیارامید و از فضل او روزی بجویید» (قصص// 73) . در این آیه، ابتدا شب و سپس روز را بیان فرمود؛ سپس آرامش در شب و طلب روزی در روز را آورده است.
2. لف و نشر غیر مرتب: آن است که نشر بر عکس لفّ باشد؛ مانند: «وَجَعَلْنَا اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ آیَتَیْنِ فَمَحَوْنَا آیَةَ اللَّیْلِ وَجَعَلْنَا آیَةَ النَّهَارِ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُواْ فَضْلاً مِّن رَّبِّکُمْ وَلِتَعْلَمُواْ عَدَدَ السِّنِینَ وَالْحِسَابَ»؛ «و شب و روز را دو نشانه قرار دادیم. سپس پدیده شب را محو و پدیده روز را روشن گرداندیم تا از فضل پروردگارتان (روزی) بجویید و شمار سال‌ها و حساب را بدانید». (اسراء// 12) . در این آیه، شب و روز را یاد کرده و سپس بر خلاف ترتیب، طلب روزی که در روز است اول، و شمارش سال‌ها و حساب که مربوط به شب است بعد آمده است.
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 320
- دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه 1936
- محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 820
- محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 561
- التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 89
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «لَفّ و نشر» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه لَفّ و نشر به زیرصفحه لَفّ و نشر/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.