مفسّران طبقه ششم
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
مفسّران طبقه ششم : طبقه ششم مفسّران نزد شیعه و اهل‌سنّت
طبقه ششم مفسّران شیعه عموماً از دانشمندان مختلف و صاحبنظران و اهل تحقیق هستند و مجموعه‌ای از بهترین آثار تفسیری را پدید آورده‌اند که تا امروز مرجع و منبع اصلی تفسیر شمرده می‌شوند. این مفسّران عبارتند از:
1. علی بن حسین بن موسی موسوی بغدادی، معروف به سید مرتضی و علم‌الهدی (م 436 ق) صاحب کتاب ~المحکم و المتشابه~.
2. ابوالحسن محمد بن حسین بن موسی موسوی بغدادی (م 406 ق) برادر سید مرتضی، معروف به سید رضی، مؤلف کتاب ~حقائق التأویل فی متشابه التنزیل~.
3. شیخ ابوجعفر محمد بن حسن طوسی، معروف به شیخ طوسی (م 460ق) مؤلف تفسیر ~التبیان فی تفسیز القرآن~ (تفسیر التبیان) .
4. امین‌الدین ابوعلی فضل بن حسن طبرسی (م 548 ق) ، صاحب تفسیر ~مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن~.
5. شیخ معزالدین سمان، مؤلف کتاب ~البستان فی تفسیر القرآن~.
6. ابوالحسن سعید بن هبة الله، معروف به قطب‌الدین راوندی (م 573 ق) ، نویسنده کتاب ~خلاصة‌التفاسیر~.
7. شیخ ابوالفتوح جمال الدین حسین رازی شیعی (م پس از 585 ق) ، صاحب تفسیر ~روض‌الجنان و روح‌الجنان~.
اما طبقه ششم مفسّران اهل‌سنّت بنا بر تقسیم‌بندی علامه طباطبایی (ره) در کتاب ~قرآن در اسلام~، مفسّرانی هستند که پس از پیدا شدن علوم مختلف و رونق آن علوم بین مسلمانان، پدید آمدند و متخصصان هر علم از راه فن مخصوص خود به تفسیر قرآن پرداختند؛ علمای نحوی از راه نحو (مانند زجاج، واحدی و ابوحیان) ، علمای بیان از راه بلاغت و فصاحت (مانند زمخشری در ~الکشاف~) ، متکلم از راه کلام (مانند فخررازی در ~مفاتیح الغیب~) ، عارف از راه عرفان (مانند ابن‌عربی) ، اخباری از راه نقل اخبار (مانند ثعلبی در تفسیر خود) ، فقیه از راه فقه (مانند قرطبی در تفسیر خود) و جمعی نیز تفاسیر مختلط از علوم متفرقه نوشتند؛ مانند: تفسیر ~روح‌البیان~ و تفسیر ~روح‌المعانی~.
خدمت این طبقه به عالم تفسیر این بود که فن تفسیر را از حالت جمود و رکود در طبقات پنجگانه قبلی ( اهل‌سنّت ) بیرون آوردند و وارد مرحله بحث و نظر کردند؛ گرچه در اغلب بحث‌های تفسیری این طبقه، نظریات علمی به قرآن تحمیل شده است و خود آیات قرآنی از مضامین خودشان استنطاق نشده‌اند.