فواتح قَسَمی

توضیح مفهومی

فواتح قَسَمی : آیات آغازگر بعضی از سوره‌ها، محتوی سوگند

سوره‌هایی که با سوگند آغاز شده‌اند، سوره‌های قسم یا فواتح قَسَمی نام دارند. خداوند حکیم در 23 سوره و 83 آیه با دلایل مختلفی به ذات اقدس خود، قرآن یا یکی از موضوعات مادی و معنوی جهان آفرینش سوگند یاد کرده است. پانزده سوره از این 23 سوره با قسم آغاز شده و بقیه نیز همراه حروف مقطعه جمله قسم آمده است. البته در ده سوره دیگر قرآن کریم هم آیات قسم آمده است.

سوره‌های آغاز شده با قسم عبارتند از:

1. صافات: «وَالصَّافَّاتِ صَفّاً»؛ 2. ذاریات: «وَالذَّارِیَاتِ ذَرْواً»؛ 3. طور: «وَالطُّورِ** وَکِتَابٍ مَّسْطُورٍ»؛ 4. نجم: «وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَی»؛ 5. مرسلات: «وَالْمُرْسَلَاتِ عُرْفاً»؛ 6. نازعات: «وَالنَّازِعَاتِ غَرْقاً»؛ 7. بروج: «وَالسَّمَاء ذَاتِ الْبُرُوجِ»؛ 8. طارق: «وَالسَّمَاء وَالطَّارِقِ»؛ 9. فجر: «وَالْفَجْرِ** وَلَیَالٍ عَشْرٍ»؛ 10. شمس: «وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا»؛ 11. لیل: «وَاللَّیْلِ إِذَا یَغْشَی»؛ 12. ضحی: «وَالضُّحَی **وَاللَّیْلِ إِذَا سَجَی»؛ 13. تین: «وَالتِّینِ وَالزَّیْتُونِ»؛ 14. عادیات: «وَالْعَادِیَاتِ ضَبْحاً»؛ 15. عصر: «وَالْعَصْرِ **إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِی خُسْرٍ».

سوره‌های آغاز شده با حروف مقطعه و جمله سوگند عبارتند از:

1. یس: «یس ** وَالْقُرْآنِ الْحَکِیمِ»؛ 2. ص: «ص وَالْقُرْآنِ ذِی الذِّکْرِ»؛ 3. زخرف: «حم ** وَالْکِتَابِ الْمُبِینِ»؛ 4. دخان: «حم ** وَالْکِتَابِ الْمُبِینِ»؛ 5. ق: «ق ** وَالْقُرْآنِ الْمَجِیدِ»؛ 6. قلم: «ن وَالْقَلَمِ وَمَا یَسْطُرُونَ»؛ 7. قیامة: «لَا أُقْسِمُ بِیَوْمِ الْقِیَامَةِ»؛ 8. بلد: «لَا أُقْسِمُ بِهَذَا الْبَلَدِ».

دو سوره اخیر (قیامت و بلد) با جمله «لاأقسم» آغاز شده‌اند.

منابع

1. شناخت سوره های قرآن : صفحه 32
2. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 179
3. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 362
4. پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 114
5. قرآن ثقل اکبر : صفحه 380

اصطلاح‌نامه

اعم

فواتح سُوَر

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه فواتح قَسَمی به زیرصفحه فواتح قَسَمی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 362
• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 179
• البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 229
• التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 233
• شناخت سوره های قرآن : صفحه 32
• قرآن ثقل اکبر : صفحه 380
• مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 224، 225
• پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 114