عملکردها

سهو نسّاخ در قرائات

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۳ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۵:۳۰ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

توضیح مفهومی

سهو نسّاخ در قرائات : یکی از عوامل ادعایی اختلاف قرائت‌ها

سهو نسّاخ و کاتبان را یکی از علت‌های اختلاف قرائت‌ها دانسته‌اند؛ مانند: اختلاف در آیه: «لَّکِنِ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ مِنْهُمْ وَالْمُؤْمِنُونَ یُؤْمِنُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَیکَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِکَ وَالْمُقِیمِینَ الصَّلاَةَ» (نساء// 162) . در این آیه «مقیمین» به صورت منصوب ضبط شده است؛ در صورتی که ظاهراً به «الراسخون» عطف است و باید مرفوع باشد.

می گویند زبیر علت نصب «المقیمین» را از ابان بن عثمان پرسید؛ وی جواب داد: «از خطای کاتب است». همچنین عروة بن زبیر از عایشه پرسید و او نیز چنین گفت.

اما چون این گونه روایات با قرائت ثابت و مرفوع به پیغمبر (ص) معارضند، مقبول نیستند و قرائت ثابت و متواتر قرآن را با قاعده نحوی نمی‌توان تغییر داد، و در قرائت جای استنباط نیست.

علامه طبرسی (ره) در این باره چنین می‌نویسد: «درباره نصب «المقیمین» در آیه شریفه اختلاف شده است؛ سیبویه و بصری‌ها آن را منصوب می‌دانند؛ بنابر این که در مقام مدح، و کلمه «اعنی» در تقدیر باشد. و برخی «المقیمین» را مجرور می‌دانند و معطوف بر «ما» در «بِمَا أُنزِلَ إِلَیکَ»، و برخی معطوف بر «کاف» در «إلیک» دانسته‌اند و… ».

منابع

  1. شناخت قرآن : صفحه 135
  2. مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 3 : صفحه 139

اصطلاح‌نامه

اعم

اسباب اختلاف قرائات

منابع

  • التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 38
  • شناخت قرآن : صفحه 135
  • مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 3 : صفحه 139