سهو نسّاخ در قرائات
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
سهو نسّاخ در قرائات : یکی از عوامل ادعایی اختلاف قرائت‌ها
سهو نسّاخ و کاتبان را یکی از علت‌های اختلاف قرائت‌ها دانسته‌اند؛ مانند: اختلاف در آیه: «لَّکِنِ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ مِنْهُمْ وَالْمُؤْمِنُونَ یُؤْمِنُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَیکَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِکَ وَالْمُقِیمِینَ الصَّلاَةَ» (نساء// 162) . در این آیه «مقیمین» به صورت منصوب ضبط شده است؛ در صورتی که ظاهراً به «الراسخون» عطف است و باید مرفوع باشد.
می گویند زبیر علت نصب «المقیمین» را از ابان بن عثمان پرسید؛ وی جواب داد: «از خطای کاتب است». همچنین عروة بن زبیر از عایشه پرسید و او نیز چنین گفت.
اما چون این گونه روایات با قرائت ثابت و مرفوع به پیغمبر (ص) معارضند، مقبول نیستند و قرائت ثابت و متواتر قرآن را با قاعده نحوی نمی‌توان تغییر داد، و در قرائت جای استنباط نیست.
علامه طبرسی (ره) در این باره چنین می‌نویسد: «درباره نصب «المقیمین» در آیه شریفه اختلاف شده است؛ سیبویه و بصری‌ها آن را منصوب می‌دانند؛ بنابر این که در مقام مدح، و کلمه «اعنی» در تقدیر باشد. و برخی «المقیمین» را مجرور می‌دانند و معطوف بر «ما» در «بِمَا أُنزِلَ إِلَیکَ»، و برخی معطوف بر «کاف» در «إلیک» دانسته‌اند و… ».