توریه ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
توریه ( علوم قرآنی ) : ذکر لفظ مشترک میان دو معنای دور و نزدیک و اراده معنای دور
«توریه» یکی از اسلوب‌های بدیعی قرآن است که به آن ایهام، تخییل، مغالطه و توجیه نیز می‌گویند. «توریه» مصدر و در لغت، پوشاندن خبر و آشکار ساختن جز آن، و در اصطلاح فن بدیع آن است که گوینده لفظی مشترک میان دو معنای قریب و بعید بیاورد و معنای نزدیک را که آشکار است قصد نکند؛ ولی معنای دور را که پنهان است قصد کرده باشد، و شنونده نیز در وهله نخست گمان می‌کند معنای نزدیک مقصود گوینده است؛ در حالی که چنین نیست؛ مانند: «وَهُوَ الَّذِی یَتَوَفَّاکُم بِاللَّیْلِ وَیَعْلَمُ مَا جَرَحْتُم بِالنَّهَارِ»؛ «و او کسی است که روح شما را در شب (هنگام خواب) می‌گیرد و می‌داند در روز چه کرده‌اید» (انعام// 60) .
مقصود خداوند از «جرحتم» مفهوم دور آن یعنی همان ارتکاب گناه است.
زمخشری می‌گوید: در علم بیان، باب و فصلی را به دقت و لطافت توریه نخواهی یافت. توریه بهترین و سودمندترین روش برای تعاطی و تفسیر و تأویل متشابهات قرآن و متشابهات کلمات رسول خدا (ص) است.
توریه بر دو قسم است: 1. توریه مجرده؛ 2. توریه مرشحه.
نیز ر.ک:توریه مجرده، توریه مرشحه.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 445
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (284-285)
- محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 967
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «توریه ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه توریه ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه توریه ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.