عملکردها

تفسیر اسماعیلیه

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۳ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۵:۳۰ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

توضیح مفهومی

تفسیر اسماعیلیه : تفسیر بر اساس عقاید اسماعیلیه

اسماعیلیه که به اسماعیل فرزند ارشد امام‌صادق (ع) منسوبند، به فرقه‌ای سیاسی شبیه‌ترند تا فرقه‌ای مذهبی. اینان امامت پس از امام صادق (ع) را حق اسماعیل می‌دانند.

اسماعیلیه برای کسب قدرت، عقاید خاص مذهبی را بهانه و مخفیانه تبلیغ می‌کردند و در مدتی اندک، دعوت ایشان نمونه کامل خلع شریعت به استناد تأویل دلخواه در قرآن و سنت و احکام شد.

این طایفه را 'باطنیه' نیز خوانده‌اند؛ این شاید از دو نظر باشد: 1. به دلیل اعتقاد به باطن قرآن، نه ظاهر آن؛ 2. به دلیل اعتقاد به امام باطن مستور.

شیوه تفسیری اسماعیلیه همان شیوه تفسیر باطنیان است. آن‌ها درپی مستندی از عقل یا نقل برای آرای تفسیری خود نبودند؛ بلکه تفسیر قرآن تابع اراده رهبران یا به اصطلاح امام یا معلم ایشان بود که همیشه بر حسب میل و اراده و تشخیص او هم قابل تغییر بود.

با این که باطنیه (اسماعیلیه) تأویل قرآن را شیوه‌ای برای رسیدن به اغراض خود کرده بودند، به کتاب‌های مستقلی از ایشان در تفسیر قرآن دست نیافته‌ایم؛ شاید چون اینان نتوانسته‌اند عقاید خود را با آیات قرآن تطبیق دهند.

آن‌چه از اسماعیلیه در تفسیر یا تأویل قرآن یافت شده نصوص متفرقی است که در کتاب‌های گوناگون وجود دارد و تا حدودی تصویری از فکر و موقعیت تفسیری اینان ارائه می‌دهد.

نیز ر.ک:تفسیر باطنیه، تفاسیر باطنیه، تفاسیر اسماعیلیه.

منابع

  1. التفسیر و المفسرون جلد 2 : صفحه 256
  2. التفسیر و المفسرون جلد 2 : صفحه 252
  3. تاریخ تفسیر : صفحه 123

اصطلاح‌نامه

اعم

تفسیر شیعه

وابسته

تفاسیر اسماعیلیه، مفسّران اسماعیلیه

منابع

  • التفسیر و المفسرون جلد 2 : صفحه 5، 252، 256
  • تاریخ تفسیر : صفحه 123