بیان قولی

توضیح مفهومی

بیان قولی : قول رافع ابهام یا اجمال یک شیء

هر گفتاری که توضیح دهنده کلام مجمل باشد، بیان قولی یا مبیّن قولی نامیده می‌شود، که هم شامل سخن خدای متعال است، چنان که در سوره بقره در ماجرای گاو بنی اسرائیل، ابتدا به اجمال دستور به ذبح آن داد و سپس در ادامه آیه، تمام خصوصیات گاو مزبور را بر شمرد، و هم شامل سخن پیامبر (ص) است، چنان که در مورد زکات فرمود: ' فیما سقت السماء العشر ' که مبیّن مقدار زکات واجب از زراعت دیم است.

در بیان قولی ممکن است گفتار تام باشد، مانند این که اول گفته شود: ' اکرم العلما ' و سپس گفته شود: ' اکرم الزهاد منهم '، یا غیر تام باشد، مانند: ' اکرم العلماء الزهاد منهم '.

بیان قولی دو گونه است:

1. نص؛ که آن را محکم نیز می‌گویند، و عبارت است از دلالت صریح کلام بر معنای مراد، به طوری که در آن احتمال معنای دیگر داده نشود، مانند: الله خالق کل شیء.

2. ظاهر؛ هر گاه دلالت کلام بر معنای مراد روشن باشد، اما غیر آن نیز احتمال داده شود، یعنی در آن، دو معنا احتمال داده شود، یکی راجح و دیگری مرجوح در این صورت، طرف راجح را ظاهر و طرف مرجوح را مؤوّل می‌گویند.

منابع

1. معارج الاصول : صفحه 109
2. اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 328
3. معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه 157
4. قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 340
5. تحریرالمعالم : صفحه 140
6. فرهنگ معارف اسلامی جلد 4 : صفحه 120
7. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «بیان قولی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

مبیَّن قولی، مبیَّن لفظی

اعم

بیان

وابسته

بیان فعلی، تعارض بیان قولی و فعلی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه بیان قولی به زیرصفحه بیان قولی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 328
• اصول الفقه جلد 1 : صفحه 189
• الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 25، 27
• الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1 : صفحه 343
• الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 226
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 3 : صفحه 175، 180، 182
• تحریرالمعالم : صفحه 140، 240
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 20
• فرهنگ معارف اسلامی جلد 4 : صفحه 120
• قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 34، 340
• معارج الاصول : صفحه 109
• معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه 157