حصر قرائات
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
حصر قرائات : محصورکردن قرائت قرآن در چند قرائت معیّن و مشخّص
انحصار قرائات قرآنی نتیجه و معلول اقدامی آینده‌نگرانه بود که در سال‌های 25 -30 ق یعنی در نخستین دهه‌های پس از رحلت پیامبر بزرگ (ص) صورت پذیرفت و همه صحابه و معلمان بزرگ قرآن آن را تأیید کردند.
در آغاز قرن سوم هجری انحصار قرائات قرآنی ظهور و بروز بیشتری یافت و به گواهی منابع کهن، روند تاریخی انحصار قرائت‌های قرآنی تا آن‌جا شتاب گرفت که در هر منطقه، تنها یک قرائت شهرت یافت؛ چنان‌که در مدینه فقط قرائت نافع، در مکه قرائت ابن‌کثیر، در بصره قرائت ابوعمرو و قرائت شاگردش یعقوب حضرمی، در شام قرائت ابن‌عامر، و در کوفه قرائت عاصم و نیز قرائت حمزه (جمعاً هفت قرائت) رواج داشت و بیشتر قاریان در غالب حوزه‌های قرائت و محافل قرآن بر قرائت این قاریان بزرگ اتفاق نظر و عمل داشتند.
بنابراین، انحصار قرائت‌های قرآنی در هفت قرائت و چهارده روایت که در آغاز قرن چهارم به صورت مشخص‌تری مطرح شد و کم و بیش نزد مردم مقبولیت یافت و در نیمه اول قرن پنجم قطعی و فراگیر شد در حقیقت، دنباله و پیامد یک جریان مستمر پیشین بوده است.
نظر دیگر آن است که انحصار قرائت‌های قرآنی به هفت قرائت و چهارده روایت را ناشی از طرح تسبیع سبعه و تحت تأثیر رواج تألیف کارساز ابن‌مجاهد یعنی «السبعه» دانسته‌اند.
البته بر این قول شایع اشکال و تأمل بسیار وارد است و جای تحقیق دارد.
نیز ر.ک:قراء سبعه، قرائات سبع.
منابع
- قراء سبعه و بررسی قراءات ایشان (پایان نامه) : صفحه (102-108)
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (80-81)
- مباحث فی علوم القرآن : صفحه (248-249)
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 209
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 250
اصطلاح‌نامه
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حصر قرائات به زیرصفحه حصر قرائات/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- : صفحه (248-249)
- آشنایی با علوم قرآن جلد 2 : صفحه 218
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (80-81)
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 209، 211، 212، 218
- قراء سبعه و بررسی قراءات ایشان (پایان نامه) : صفحه (102-108)
- مباحث فی علوم القرآن : صفحه (248-249)
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 432
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 250