اصل حاکم
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اصل حاکم : اصل عملیِ رافعِ اصل دیگر، از طریق توسعه یا تضییق موضوع یا حکم آن
اصل حاکم، مقابل اصل محکوم می‌باشد و آن، اصلی از اصول عملی است که در تعارض با اصل دیگر بر آن حکومت دارد؛ یعنی ناظر به موضوع ـ یا متعلق یا حکم ـ آن بوده و آن را توسعه داده یا تضییق می‌کند؛ برای مثال، در جایی که استصحاب با اصول عملی دیگرـ مانند برائت و اصالت طهارت ـ تعارض پیدا می‌کند، بر آنها حاکم می‌باشد، زیرا اصل استصحاب دامنه یقین را گسترش می‌دهد و یقین تعبدی را نیز در مصادیق یقین داخل می‌نماید و با بودن یقین تعبدی، دیگر اصل برائت جاری نمی‌گردد.
نکته:
بعضی از اصولیون، رابطه استصحاب با اصل برائت را از نوع ورود می‌دانند.
منابع
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 570
- اصول الاستنباط : صفحه 300
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 201
- فرهنگ نامه اصول فقه