آیات صفت جنب
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
آیات صفت جنب : آیه 56 سوره زمر؛ از آیات صفات تشبیه
یکی از آیات صفات تشبیه، که مشبّهه و مجسِّمه برای تشبیه خداوند به مخلوقات به آن استناد جسته‌اند، این آیه است: «أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللَّهِ» (زمر// 56) و این در حالی است که اگر مراد از «جَنب» در این آیه عضو مخصوصی برای خدا باشد تفریط در آن متصوّر نیست، و همین نکته برای اثبات بطلان قول مجسّمه و مشبّهه کافی است.
کلمه «تفریط» به معنای اهمال کاری در عملی است که باید فورا به آن اقدام نمود، تا جایی که وقتش فوت شود. و «تحسّر» به معنای غم خوردن از چیزی است که وقتش فوت شده باشد، به خاطر متضرر شدن آدمی به صورتی که دیگر تدارکش ممکن نباشد. و «جنب» در لغت به معنی پهلو است و سپس به هر چیزی که در کنار چیزی قرار گرفته باشد اطلاق می‌شود، همانگونه که «یمین» و «یسار» به معنی طرف چپ و راست بدن است، سپس به هر چیزی که در این ناحیه قرار گیرد یمین و یسار گفته می‌شود. در آیه مذکور، «جنب الله» به معنی تمام اموری است که در جانب پروردگار قرار دارد، مثل: فرمان او، اطاعت او، قرب او، و کتب آسمانی که از ناحیه او نازل شده است. و «تفریط در جنب خدا» به معنای کوتاهی نسبت به ادای حق خداوند در این امور است.
در حدیث، مصداق روشن حسرتداران روز قیامت «عالمان بیعمل» معرفی شده است. امام باقر (ع) با استشهاد به این آیه فرموده است: از همه مردم متأسفتر در روز قیامت کسانی هستند که طریقه حق و عدالت را برای مردم توصیف کردند، سپس خود به مخالفت برخاستند.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 84
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 21
- مفردات الفاظ القرآن : صفحه 100
- تفسیر نور الثقلین جلد 4 : صفحه (494-495)
- مجمع البیان فی تفسیر القران جلد 8 : صفحه (408-410)
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 17 : صفحه 282
- تفسیر نمونه جلد 19 : صفحه (510-511)
اصطلاح‌نامه
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیات صفت جنب به زیرصفحه آیات صفت جنب/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.