سوره جاثیه ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
سوره جاثیه ( علوم قرآنی ) : چهل و پنجمین سوره قرآن
«جاثیه» به معنای به زانو افتاده است. این مطلب که در قیامت، هر امتی به زانو در می‌آیند و برای رسیدگی به حسابشان حاضر می‌شوند، در آیه 28 این سوره ذکر شده و بیانگر سلطه کامل خداوند در قیامت است؛ به همین مناسبت، این سوره «جاثیه» نامیده شده است.
غرض این سوره دعوت عموم بشر به دین توحید است، و با بیان مطالب توحیدی و شریعت پیامبر (ص) شروع می‌شود؛ و سپس با بیان تهدیدآمیز درباره مستکبران اعراضگر و هواپرست و گمراه ادامه می‌یابد و به پرهیز از عذابی که در کمین آن‌ها است، انذار میهد؛ و با بیان ثبت اعمال و بازبینی آن در قیامت و کیفرهای اخروی پایان می‌گیرد.
از این روی، این سوره، نخست با مساله توحید آغاز می‌شود، و سپس به تشریع شریعت برای رسول خدا (ص) و اینکه بر آن جناب و بر عامه بشر لازم است از آن پیروی کنند، اشاره نموده، و میفرماید: انسان‌ها در پیش روی خود روزی را دارند که در آن روز بر طبق اعمال صالح و گناهانی که کردهاند محاسبه خواهند شد. آن گاه پیشامدهایی را که هر یک از این دو طایفه در قیامت دارند ذکر میکند.
البته در خلال این بیانات انذار شدید و تهدید سختی به مستکبرین دارد که از آیات خدا اعراض میکنند. و نیز به کسانی که هوای نفس خود را معبود خود گرفتهاند، هشدار میدهد. و از لطائفی که در این سوره آمده بیان معنای نوشتن نامه اعمال و استنساخ آن است.
ویژگیهای سوره جاثیه:
1. دارای 37 آیه به عدد کوفی، 36 آیه به عدد دیگران، 488 کلمه و 2191 یا 2085 حرف است.
2. در ترتیب نزول، شصت و پنجمین و در ترتیب قرآن کریم چهل و پنجمین سوره است که پس از سوره دخان و پیش از سوره احقاف نازل شد.
3. این سوره، مکی به شمار می‌آید؛ مگر آیه 14 که مدنی است.
4. از سُوَر مثانی و اندکی کمتر از یک حزب قرآن است.
5. بیست و پنجمین سوره از سُوَر مقطّعات و ششمین سوره از حوامیم است که با حروف مقطعه «حم» آغاز می‌شود.
6. گفته‌اند در این سوره یک آیه منسوخ وجود دارد.
محتوای عمده سوره جاثیه:
1. عظمت و اهمیت قرآن؛ 2. خلقت آسمان و زمین و موجودات؛ 3. نزول آب و دیگر ارزاق از آسمان و شمارش برخی از نعمت‌های الهی؛ 4. پدیدآمدن شب و روز؛ 5. ترسیم صحنه قیامت و اجتماع همه انسان‌ها در محشر.
نیز ر.ک:اسامی سوره جاثیه.
منابع
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 18 : صفحه 154
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 194
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 64
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (41-43)
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- تاریخ قرآن : صفحه 586
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
- تفسیر نمونه جلد 21 : صفحه 221
- شناخت سوره های قرآن : صفحه (358-359)
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 426
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «سوره جاثیه ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- آیه 003 جاثیه، آیه 007 جاثیه، آیه 008 جاثیه، آیه 013 جاثیه، آیه 014 جاثیه ( علوم قرآنی )، آیه 015 جاثیه، آیه 022 جاثیه، آیه 023 جاثیه، آیه 024 جاثیه ( علوم قرآنی )، آیه 029 جاثیه، آیه 036 جاثیه، آیه 11 جاثیه
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره جاثیه ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه سوره جاثیه ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با سوره ها : صفحه 24
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (41-43)، 64، 194
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 43
- الاتقان فی علوم القرآن : صفحه 194
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193، 269
- البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 249
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 136، 214
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 367
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 18 : صفحه 154
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 426
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 204، 294
- تاریخ قرآن : صفحه 586
- تفسیر نمونه جلد 21 : صفحه 221
- جواهر القرآن : صفحه 134، 196
- شناخت سوره های قرآن : صفحه (358-359)، 359
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 145