سوره انشراح ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
سوره انشراح ( علوم قرآنی ) : نود و چهارمین سوره قرآن
«انشراح» به معنای گشاده و وسیع شدن است. شرحصدر و فراخی سینه کنایه از ظرفیت زیاد برای دریافت حقایق و تحمل سختیهای راه دعوت است. در آیه نخست خداوند عطای چنین شرحصدری را به پیامبر (ص) بیان و او را به کار مستمر و پیگیر دعوت میکند و نوید میدهد که با سختی، آسانی است. این سوره به تناسب مطالب مذکور «انشراح»، «شرح» یا «الم نشرح» نام گرفته است.
در این سوره رسول خدا (ص) امر میشود که کمر خدمت در راه خدا ببندد، و به سوی او رغبت کند، و به این منظور نخست منتهایی که بر او نهاده تذکر میدهد، گفته شده این سوره هم میتواند مکی باشد و هم مدنی، ولی سیاق آیاتش به مدنی بودن سازگارتر است.
در بعضی از روایات وارده از ائمه اهل بیت (علیهم السلام) نقل شده که فرمودهاند: سوره 'و الضحی' و سوره 'الم نشرح' یک سورهاند.
ویژگیهای سوره انشراح:
1. پس از سوره «ضحی» و پیش از سوره «عصر» نازل شده است.
2. در مکّی یا مدنی بودنش اختلاف است.
3. هیچ آیه منسوخی ندارد.
4. هشت آیه، 26 یا 27 کلمه و 102، 103 یا 105 حرف دارد.
5. در ترتیب نزول، دوازدهمین و در مصحف شریف نود و چهارمین سوره قرآن است.
این سوره از نظر فقهی و تلاوت در رکعت اول و دوم نماز، سوره مستقلی نیست؛ بلکه به ضمیمه سوره ضحی یک سوره بهشمار میآید.
محتوای سوره انشراح:
1. شرحصدر، موهبتی الهی است؛ 2. امدادهای غیبی و آسان ساختن بار سنگین رسالت؛ 3. دستور به مجاهدت و خودسازی؛ 4. وجود راحتی همراه با هر سختی.
منابع
- تاریخ قرآن : صفحه 590
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز : صفحه 526
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 559
- تفسیر نمونه جلد 27 : صفحه 117
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 313
اصطلاحنامه
مترادفات
از واژه «سوره انشراح ( علوم قرآنی )» بجای واژههای زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
نمایههای موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاحنامه).
برای دسترسی به نمایههای شامل واژه سوره انشراح ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه سوره انشراح ( علوم قرآنی )/نمایههای موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با سوره ها : صفحه 46
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 56
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 295
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 249
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 135، 140
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 313
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز : صفحه 526
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 207، 291، 296
- تاریخ قرآن : صفحه 590
- تفسیر نمونه جلد 27 : صفحه 117
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 559
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 149