عملکردها

استخدام ( علوم قرآنی )

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۳ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۵:۳۰ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

توضیح مفهومی

استخدام ( علوم قرآنی ) : ذکر لفظ دارای چند معنا، و آوردن الفاظی متناسب با هریک از معانی؛ یا تفاوت معنای اراده شده از لفظ مشترک و ضمیر راجع به آن

یکی از اسلوب‌های بلاغی و بدیعی قرآن «استخدام» است؛ یعنی گوینده، لفظی را استعمال کند که دو معنا یا بیشتر دارد؛ سپس دو لفظ دیگر بیاورد و با هر یک از آن دو لفظ، یکی از معانی لفظ متوسط را به‌کار گیرد؛ مانند: «لِکُلِّ أَجَلٍ کِتَابٌ **یَمْحُو اللّهُ مَا یَشَاء وَیُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْکِتَابِ»؛ «برای هر زمانی کتابی است. خدا آنچه را بخواهد محو یا اثبات می‏کند و اصل کتاب نزد اوست». (رعد// 38 - 39) . در این آیه، لفظ «کتاب» دو معنا دارد: 1. امر محتوم و مدت مقطوع؛ 2. مکتوب و نوشته. «کتاب» میان دو لفظ «اجل» و «یمحو» قرار گرفته است. لفظ «اجل» با یکی از دو معنای کتاب (مدت حتمی) و لفظ «یمحو» با معنای دیگر کتاب (مکتوب) به کار رفته است؛ بنابراین، معنای آیه شریفه چنین می‌شود: «برای هر سررسید معینی، نوشته‌ای است که محو می‌شود و ثبت می‌شود».

برخی استخدام را این‌گونه تعریف کرده‌اند که از لفظ مشترک، یکی از دو معنا اراده شود، سپس از ضمیری که به آن برمی‌گردد، معنای دیگر منظور شود؛ مانند: «وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن سُلَالَةٍ مِّن طِینٍ** ثُمَّ جَعَلْنَاهُ نُطْفَةً» (مؤمنون//12-13) . که منظور از انسان، حضرت آدم (ع) و مراد از ضمیر، فرزندان او است.

منابع

  1. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 287
  2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 284
  3. التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 405
  4. محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 220

اصطلاح‌نامه

اعم

اسلوب بدیعی قرآن ( علوم قرآنی )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استخدام ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه استخدام ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 390
  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 284، 287
  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 446، 447
  • التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 405، 488
  • المنطق : صفحه 480
  • محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 220