جامع قرائات
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
جامع قرائات : قاریِ جمع‌کننده بین قرائت‌های مختلف هنگام قرائت
«جامع قرائات» یعنی کسی که قرائت‌های مختلف را گردآوری و همه را هنگام تلاوت اِعمال می‌کند؛ چه به روش مردم مصر که به روش جمع حرفی است، و چه به روش مردم شام که به روش جمع وقفی است.
ابوالحسن قیجاطی برای جامع قرائت‌ها شرط‌هایی تعیین کرده که حاصل آن پنج شرط به شرح ذیل است:
1. نیکویی وقف؛ 2. حسن شروع؛ 3. زیبایی ادای کلمات.
4. عدم ترکیب؛ یعنی هر گاه قاری خواندن آیه‌ای را شروع کند، تا آن آیه را به پایان نرساند، نباید آن را به قرائت راوی دیگر بخواند.
5. رعایت سلسله‌مراتب قاریان برحسب همان ترتیبی که مؤلفان در کتاب‌های خود نقل کرده‌اند؛ مثلاً باید قرائت نافع را پیش از قرائت ابن‌کثیر، و قرائت قالون را پیش از قرائت ورش آغاز کند. ابن‌جزری می‌گوید: حق این است که مورد پنجم شرط نیست، بلکه مستحب است.
گروهی از راویان هنگام جمع قرائت‌ها تناسب را رعایت و ابتدا از قصر شروع می‌کردند و سپس به مرتبه بالاتر آن می‌رسیدند، که درجه مدّ است، و یا ابتدا اشباع را آغاز می‌کردند و سپس قصر را.
ابن‌جزری می‌افزاید: هر کس می‌خواهد بین قرائت‌ها جمع کند واجب است در حروف مورد اختلاف، نظر و تأمل کند که در ریشه و اصل کدام‌یک اختلاف است و کدام‌یک در فروع متفاوتند، و آن‌جا که تداخل ممکن باشد، به وجه واحد اکتفا کند و در جایی که امکان نظر و تأمل نباشد، در صورتی که عطف به پیش از آن با یک کلمه یا دو کلمه یا بیشتر ممکن باشد، بدون آمیخته شدن آن کلمات به یکدیگر آن‌ها را تکرار کند. اگر عطف زیبا نباشد، باید دوباره از ابتدا آن جمله را بخواند تا تمام وجوه اختلاف به طور کامل آشکار شود.
نیز ر.ک:جمع حرفی قرائات.