وضع اسمای عبادات
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
وضع اسمای عبادات : کیفیت وضع در اسمای عبادات ـ صحیح و اعم، عموم و خصوص وضع و موضوع له ـ
منظور از وضع اسمای عبادات، جعل و اعتبار الفاظ از سوی شارع برای دلالت بر عبادات می‌باشد. منظور از عبادت، عملی است که در آن ' قصد قربت ' معتبر می‌باشد، مانند: الفاظ ' صلوة '، ' صوم ' و ' زکات ' که برای معانی شرعی وضع شده است.
اصولیون درباره وضع الفاظ عبادات، اختلاف دارند؛ عده‌ای مانند مرحوم ' مظفر ' معتقدند الفاظ عبادات برای اعم از صحیح و فاسد وضع شده است. [۱]
و برخی هم چون مرحوم ' آخوند خراسانی ' اعتقاد دارند الفاظ عبادات برای عبادات صحیح وضع شده است [۲] .
اصولیون دراین که آیا وضع و موضوع له اسامی عبادات، عام است یا وضع آنها عام ولی موضوع له آنها خاص است، اختلاف دارند؛ به عبارت دیگر، آنها بر این امر اتفاق دارند که شارع هنگام وضع اسامی عبادات، یک معنای کلی را برای آنها در نظر گرفته است، ولی بحث آنان در این است که آیا شارع این اسامی و الفاظ را برای همان معانی کلی وضع کرده تا این که الفاظ عبادات نیز مانند اسمای اجناس ـ مثل: رجل و مرأة ـ دارای وضع عام و موضوع له عام باشد، یا این که شارع، معنای کلی را در نظر گرفته اما لفظ را برای مصادیق و افراد آن وضع کرده است؛ یعنی، برای مثال، موضوع له لفظ ' صلوة '، نمازهایی است که در خارج پدید می‌آید و به عدد افراد نماز، موضوع له افزایش می‌یابد ـ همان گونه که مشهور در باب وضع حروف، به وضع عام و موضوع له خاص اعتقاد دارند.
مرحوم ' آخوند ' در باب اسامی عبادات، نظریه اول، یعنی وضع عام و موضوع له عام، را پذیرفته است. [۳]
نکته:
یکی از فرق‌های اساسی عبادات با معاملات این است که الفاظ عبادات توقیفی است؛ یعنی به اختراع و ابتکار شارع بستگی دارد؛ اما الفاظ معاملات، معمولاً از مجعولات و مخترعات عقلا است نه شارع.
پانوشت
منابع
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 186
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 13
- ایضاح الکفایة جلد 1 : صفحه 172
- کفایة الاصول : صفحه (38-46)
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه وضع اسمای عبادات به زیرصفحه وضع اسمای عبادات/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اصول الاستنباط : صفحه 61
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 43، 45
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 33، 34
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 227، 229، 261، 263، 264، 266
- المحصول فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 192
- المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 163، 167، 193، 194، 195
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 95، 115
- ایضاح الکفایة جلد 1 : صفحه 172
- بحوث فی الاصول جلد -1 : صفحه 33، 37، 51، 53، 54
- بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 202، 203، 206، 207، 208، 209، 210
- تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 58
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 66
- حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 61، 63
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 36
- فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 60، 61
- کفایة الاصول : صفحه (38-46)، (39-40)، (41-42)، 43، 50، 51
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 13، 139، 168، 186، 194
- منتقی الاصول جلد 1 : صفحه 227