وجوب ضمنی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
وجوب ضمنی : وجوب اجزای واجب مرکبّ
وجوب ضمنی، وجوبی است که عقل آن را از تعلق وجوب به واجب دارای اجزا ـ از طریق انحلال امر متعلق به کل به تعداد اجزای آن ـ به دست می‌آورد، به طوری که هر جزئی، بعضی از مأموربه می‌باشد؛ بنابراین، وجوب ضمنی و وجوب غیر ضمنی (استقلالی) یک وجود داشته و مغایرت آنها اعتباری است؛ برای مثال، شارع یک وجوب نفسی را متوجه نماز می‌کند که بر فرض دارای ده جزء است، و عقل این وجوب را تجزیه می‌کند و به هر جزء یک وجوب تعلق می‌گیرد؛ وجوبی که به هر یک از اجزا تعلق می‌گیرد، وجوب ضمنی نام دارد و چون اَجزا در ضمن کل مورد توجه اجمالی قرار دارد، وجوب آنها نیز مورد توجه و اراده اجمالی قرار گرفته است.
نکته اول:
وجوب تبعی و وجوب غیری، وجوبی جدای از وجوب اصلی و وجوب نفسی دارند، اما وجوب ضمنی، وجوبی جدا از وجوب استقلالی ندارد.
وجوب غیری را می‌توان مورد توجه استقلالی قرار داد، اما وجوب تبعی، مورد توجه استقلالی قرار نمی‌گیرد، و در مورد اجزا حتی اگر به آنها توجه استقلالی شود وجوب آنها ضمنی است.
نکته دوم:
در بعضی از کتاب‌ها، درباره کاربرد وجوب ضمنی، تبعی و غیری دقت نشده است؛ اگر مقدمه واجب را دارای وجوب شرعی ندانیم، وجوب غیری و وجوب ضمنی با هم تفاوتی نخواهند داشت.
منابع
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه (354-355)
- آراؤنا فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 132
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه وجوب ضمنی به زیرصفحه وجوب ضمنی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.