وظیفه عملی عقلی

توضیح مفهومی

وظیفه عملی عقلی : تکلیف مستفاد از اصول عملی عقلی هنگام شک یا جهل به حکم واقعی

وظیفه عملی عقلی، مقابل وظیفه عملی شرعی بوده و عبارت است از وظیفه عملی‌ای که اصول عملی عقلی بر آن دلالت می‌نماید؛ به این بیان که وقتی مکلف با ادله اجتهادی و یا اصول عملی شرعی نتوانست تکلیف و وظیفه خود را به دست آورد، عقل به واسطه اصول عملی عقلی، مانند برائت و احتیاط عقلی وظیفه‌ای را برای مکلف معین می‌کند، که به آن وظیفه عملی عقلی می‌گویند.

به بیان دیگر، وقتی مکلف در مقام عمل نتوانست وظیفه واقعی خود را با دلیل اجتهادی و وظیفه ظاهری و به کمک اصول عملی شرعی به دست آورد، عقل به مکلف حکم می‌کند که طبق اصول عملی عقلی که همان احتیاط و برائت عقلی است عمل کند. به بیان سوم، متعلق برائت و احتیاط عقلی را وظیفه عملی عقلی می‌گویند.

نکته:

کسانی که اصول عملی عقلی را در طول اصول عملی شرعی می‌دانند، معتقدند تقدم ادله وظیفه شرعی بر ادله وظیفه عقلی، از باب ورود است، چون با ادله وظیفه شرعی، موضوع ادله وظیفه عقلی (برائت عقلی) که قبح عقاب بلابیان باشد، منتفی می‌گردد، هر چند به نظر برخی دیگر، این دو در عرض هم هستند.

منابع

1. محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه (7-8)
2. المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 330
3. الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 124
4. الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 49
5. الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 409
6. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «وظیفه عملی عقلی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

وظیفه عقلی

اعم

وظیفه عملی

وابسته

اصل عملی عقلی، وظیفه عملی شرعی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه وظیفه عملی عقلی به زیرصفحه وظیفه عملی عقلی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول الفقه : صفحه 2240
• الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 49، 124
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 78، 92، 518، 537
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 409
• الفوائد الحائریة : صفحه 52
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 330
• بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 11
• جواهرالاصول : صفحه 9
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه (7-8)