واسطه جلیّ
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
واسطه جلیّ : واسطه غیر قابل تفکیک از ذی الواسطه در نظر عرف، به دلیل شدت ارتباط بین آن دو
واسطه جلی، واسطه‌ای است که به علت رابطه تنگاتنگی که با ذی الواسطه دارد، تفکیک آن دو در نظر عرف، ممکن نیست و دو چیز به شمار نمی‌رود؛ به عبارت دیگر، به قدری میان واسطه و ذی الواسطه ارتباط نزدیک برقرار است که عرف می‌گوید همان طور که در عالم تکوین و واقع نمی‌توان واسطه و ذی الواسطه را از هم جدا کرد، در عالم تعبد و تنزیل هم جدایی میان آن دو امکان ندارد، خواه منشأ ارتباط آن دو، لازم و ملزوم بودن باشد یا چیز دیگر؛ یعنی شدت اتصال به حدی است که عرف نمی‌خواهد آن دو حتی در مقام تعبد و تشریع، از هم جدا شوند. در این جا عرف می‌گوید تعبد به موضوع، تعبد به لازم و ملازمش هم می‌باشد؛ یعنی شدت ربط میان آنها باعث می‌شود اثر واسطه، اثر ذی الواسطه شمرده شود.
از مواردی که اصل مثبت، حجت شمرده شده، در جایی است که واسطه، جلیّ باشد؛ برای مثال، اگر در ' یوم الشک ' عدم دخول ماه شوال استصحاب شود، لازمه عقلی آن این است که فردای آن روز، عید محسوب گردد، و اتصاف فردای یوم الشک به ' عید ' از لوازم عقلی عدم دخول ماه شوال است، و عرف به دلیل روشن و آشکار بودن این واسطه، آن را به حساب نمی‌آورد. از این رو علمای اصول اصل مثبت را در این جا حجت می‌دانند.
منابع
- الرسائل جلد -1 : صفحه 185
- تحریرالفصول جلد 5 : صفحه 995
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه (448-449)
- کفایة الاصول : صفحه 473
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه واسطه جلیّ به زیرصفحه واسطه جلیّ/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- الرسائل جلد -1 : صفحه 185
- الرسائل : صفحه 185
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 166
- المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 129، 130، 133
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 423
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه (448-449)
- تحریرالفصول جلد 5 : صفحه 995
- تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 388
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 494
- کفایة الاصول : صفحه 473