واسطه خفی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
واسطه خفی : واسطه غیر ملحوظ توسط عرف، به دلیل شدّت خفای آن
واسطه خفی، مقابل واسطه جلی بوده و عبارت است از واسطه‌ای که در نظر مسامحی عرفی به حساب نیامده و به آن اعتنا نمی‌شود.
توضیح:
عرف با دو نگاه به مسائل و اشیا می‌نگرد: نگاه مسامحی، نگاه دقیق.
در نظر مسامحی، بنا بر مسامحه و عدم دقت است؛ برای مثال، عرف وجود مقداری خاک و کاه در یک خروار گندم را به حساب نمی‌آورد و به آن، یک خروار گندم اطلاق می‌کند، چون مقدار آن کم و ناچیز است.
اما در نظر دقیق، عرف به طور دقیق و موشکافانه به مسائل نگاه می‌کند، مثل این که طلا را وزن می‌کند و با دقت فراوان به آن توجه می‌نماید. کسانی که اصل مثبت را حجت نمی‌دانند، در واسطه خفی آن را استثنا کرده و به حجیت آن قائل شده‌اند؛ برای مثال، در مورد وضو یا غسل، اگر انسان شک کند که در بدن او مانعی برای رسیدن آب به پوست وجود دارد یا نه، به استصحاب عدم مانع متوسل می‌شود، با وجود این که از نظر عقل ' عدم المانع ' موضوع حکم شرعی نیست، بلکه موضوع حکم شرعی، رساندن آب به تمام عضو مورد شست و شو است و لازمه عقلی عدم مانع، رساندن آب به تمام اعضای وضو است. پس در این مورد، حکم به صحت وضو، به کمک استصحاب عدم مانع می‌باشد، اما از آن جا که این واسطه عقلی (رساندن آب به تمام اعضای وضو) از نظر عرف پنهان مانده، این استصحاب نزد اصولیون حجت می‌باشد.
منابع
- سیری کامل در اصول فقه جلد 15 : صفحه 207
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه (446-449)
- کفایة الاصول : صفحه 473
- الرسائل جلد -1 : صفحه 183
- المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 127
- تحریرالفصول جلد 5 : صفحه 995
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه واسطه خفی به زیرصفحه واسطه خفی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- الرسائل جلد -1 : صفحه 183
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 164
- المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 127
- المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 126، 127
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 423
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه (446-449)
- تحریرالفصول جلد 5 : صفحه 995
- تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 388
- سیری کامل در اصول فقه جلد 15 : صفحه 207
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 381
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 494، 496
- کفایة الاصول : صفحه 473
- مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 158
- منتقی الاصول جلد 6 : صفحه 216، 218
- نهایة الافکار جلد 4 جزء -1 : صفحه 188
- نهایة الافکار جلد 4-1 : صفحه 188