دوستی (صداقت) ( فقه )

توضیح مفهومی

دوستی: رفاقت و برقرار کردن ارتباط عاطفی با یکدیگر/ دوست داشتن، محبّت.

از دوستی به معنای نخست در بابهای حج، اطعمه و اشربه و شهادات سخن گفته‏اند.

________________________________________

665

دوست خوب گزیدن و دوستان زیاد گرفتن، مستحب، و در روایات بدان تشویق و ترغیب شده است. 1 در روایتی از امیرمؤمنان علیه السّلام آمده است: 'ناتوان‏ترین مردم کسی است که در گرفتن دوست ناتوان باشد و ناتوان‏تر از او کسی است که دوستی را که بدان دست یافته از دست بدهد'. 2

در روایتی از امام صادق علیه السّلام، چارچوب دوستی - که بدون آن، دوستی تحقق نمی‏یابد - در پنج چیز دانسته شده است: اوّل، آنکه نهان و آشکار او برای تو یکی باشد. دوم، زینت تو را زینت خود و عیب تو را عیب خود بداند. سوم، دستیابی به ثروت و قدرت، موضع او را نسبت به تو تغییر ندهد. چهارم، از آنچه در توان دارد نسبت به تو دریغ نکند و پنجم که جامع همه خصلتهای پیشین است، این که تو را به گاه گرفتاری و نیاز رها نکند. 3

دوست شدن و رفاقت با بدکار، نابخرد، دروغگو، بخیل، ترسو، قاطع رحم4 و کسی که از روی بی‏اعتنایی به نماز جماعت در مسجد حاضر نمی‏شود، مکروه است. 5

اعلام مراتب دوستی به دوست، به منظور استحکام پایه‏های آن، مستحب است. 6

احکام: به تصریح قرآن کریم، خوردن از خانه دوست بدون اذن وی بی‏اشکال است، 7 مگر آنکه انسان علم و یا - به تصریح برخی - ظنّ غالب به عدم رضایت وی داشته باشد. 8

نماز گزاردن در خانه دوست نیز همین حکم را دارد. 9

دوست بودن با کسی، مانع شهادت له یا علیه او نیست. 10

از دوستی به معنای دوم در بابهای صدقات و نکاح سخن گفته‏اند.

دوست داشتن اهل بیت علیهم السّلام، واجب، بلکه از ارکان ایمان است11) ر تولّی (.

اظهار محبت و دوستی نسبت به دشمنان خدا، حرام، بلکه منافی با ایمان به خدا است12 و بیزاری جستن از ایشان واجب است) ر تبرّی (.

دوست داشتن اعضای خانواده) همسر و فرزندان (و اظهار محبت شوهر به

________________________________________

666

همسرش و نیز مطلع ساختن وی از محبّت خود نسبت به او مستحب است. 13 چنان که از آداب معاشرت، اظهار محبت نسبت به مردم است. 14 همچنین مستحب است کسسی که مؤمنی را دوست دارد، او را از محبت خود مطلع سازد. 15

در روایات متعددی از محبت به دنیا نکوهش شده و در برخی روایات، ریشه هر گناه دانسته شده است. 16

مستحب است صدقه و انفاقهای مستحب، از مالی باشد که انسان آن را دوست دارد، نه از مال پست و کم ارزش. 17 قرآن کریم بر این مطلب تأکید دارد. 18

1. وسائل الشیعة 32 30 - 28. 4 26 - 25. 3 18. 2 18 - 16 /12 و 5 34. توضیح المسائل مراجع 6 500 /1. وسائل الشیعة 7 54 /12. نور/ 8 61. جواهر الکلام 9 407 - 406 /36. العروة الوثقی 10 377 /2. جواهر الکلام 11 80 /41. مجمع الفائدة 12 527 /7. جواهر الکلام 13 41 /30. العروة الوثقی 481 /5؛ مهذّب الاحکام 6 /24؛ وسائل الشیعة 14 23 - 21 /20. وسائل الشیعة 52 - 51 /12؛ مهذّب الاحکام 15 305 /15. وسائل الشیعة 17 9 - 8 /16. 16 54 /12. الدروس الشرعیة 18 255 /1. آل عمران/ 92.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 664

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «دوستی (صداقت) ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

رفاقت ( فقه )

وابسته

دوست ( فقه )

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 664