خلابه

توضیح مفهومی

خِلابه: نیرنگ.

عنوان یاد شده در حدیثی منسوب به رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله از طریق عامه آمده و مضمون آن، این است که آن حضرت به مردی که بر اثر آسیب وارد شده بر سرش، در معامله فریب می‏خورد، توصیه کرد هنگام معامله بگوید: 'لا خِلابَه') برای تو فریب دادن من روا نیست یا نیرنگ تو دامن گیر من نمی‏شود (و با گفتن جمله یاد شده برای او سه روز

________________________________________

476

خیار) ر خیار (قرار داد. 1 برخی گفته‏اند: مفاد جمله یاد شده در شرع، شرط خیار به مدت سه روز است. 2 این عنوان به مناسبت در باب تجارت به کار رفته است.

بنابر قول مشهور، شرط صحّت خیار در معامله، ذکر مدت خیار و تعیین آن است، و چنانچه مدت، ذکر یا تعیین نشود، مانند اینکه فروشنده بگوید: این خانه را به تو فروختم به شرط آنکه تا مدتی خیار داشته باشم، شرط فاسد است. 3 لیکن برخی قدما گفته‏اند: هر گاه مدت را مطلق ذکر کند، سه روز خیار ثابت می‏شود. 4

برخی متأخران گفته‏اند: چنانچه یکی از دو طرف معامله بگوید: 'لاخِلابه'، در صورتی که مغبون واقع شود، سه روز خیار غبن) ر خیار غبن (خواهد داشت، 5 و نیز گفته‏اند: هر گاه این جمله با علم به مفاد آن به کار رود، برای گوینده‏اش سه روز خیار ثابت می‏شود، برخلاف صورت جهل به معنای آن. 6

البته حدیث یاد شده به جهت عدم نقل آن از طریق معتبر، پذیرفته نشده است. 7

1. المستدرک علی الصحیحین/ 2 439. تذکرة الفقهاء 3 39 /11. کتاب المکاسب 4 116 /5. المقنعة/ 592؛ الإنتصار/ 438؛ الخلاف 20 /3؛ غنیة النزوع/ 5 219. تحریر الاحکام 6 298 /2. تذکرة الفقهاء 7 47 /11. کتاب المکاسب 119 /5.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 475

اصطلاح‌نامه

اعم

مکر ( فقه )

وابسته

خیار غبن ( فقه )

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 475