حالّ

توضیح مفهومی

حالّ: مقابل مؤجّل.

حالّ دو اطلاق دارد: یکی نقد و دیگری بدهی مدّت داری که مدتش سرآمده باشد. عنوان یاد شده در بابهای مختلفی از قبیل حج، تجارت، دین، وکالت و نکاح به کار رفته است.

حج: کسی که به اندازه به جا آوردن حج مال دارد، لیکن به همان اندازه نیز

________________________________________

200

بدهی حالّ دارد، حج بر او واجب نمی‏شود. وجوب حج در صورت مؤجّل بودن دین، اختلافی است. 1

کسی که به مقدار استطاعت شرعی) ر استطاعت (از دیگری طلبکار است، در صورت حالّ بودن طلب و توانایی بر وصول آن، مستطیع، و گزاردن حج بر او واجب است. 2

تجارت: چنانچه در معامله برای تحویل کالا و بهای آن، مدت ذکر نگردد، معامله نقدی خواهد بود. 3

دین: با مرگ بدهکار بدهی مدت دار او حالّ می‏شود؛ لیکن به قول مشهور با مرگ طلبکار، طلب مدت دار وی حالّ نمی‏گردد. 4

پرداخت بدهی در صورت حالّ بودن آن و تمکّن بدهکار از ادا و مطالبه طلبکار بر بدهکار واجب و تأخیر در پرداخت آن حرام است. 5

وکالت: کسی که از طرف دیگری در معامله‏ای وکیل شده، در صورت مطلق بودن وکالت، تنها می‏تواند به ثمن المثل) ر ثمن المثل (- نه کمتر - آن هم به صورت حالّ - نه مؤجّل - داد و ستد کند. 6

نکاح: در صورت حالّ بودن مهر، زوجه می‏تواند پیش از دریافت آن، از تمکین خود داری کند، به شرط آنکه قبلاً آمیزش تحقق نیافته باشد7) ر تمکین (.

) ر اجل (

1. منتهی المطلب 80 /10؛ جواهر الکلام 2 259 - 258 /17. مستمسک العروة 89 /10؛ مهذّب الاحکام 3 62 - 61/12. مسالک الافهام 223/3؛ کفایة الاحکام 4 480 /1. تذکرة الفقهاء 421 - 418 /14؛ الحدائق الناضرة 5 164 /20. تذکرة الفقهاء 12 /13؛ الحدائق الناضرة 6 194 /20. جواهر الکلام 41 /31. 7 366 /27؛ الحدائق الناضرة 459 /24.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 199

اصطلاح‌نامه

وابسته

دَین حال، مهریه حال

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 199