تلقین ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تلقین
تَلقین: القای کلام به دیگری.
منظور از تلقین القای سخن به مخاطب به قصد تفهیم، یادآوری و یا تکرار آن توسط مخاطب است. 1 از این عنوان در بابهای طهارت، تجارت، لعان، اقرار و قضاء سخن رفته است.
تلقین محتضر: تلقین شهادتین، اقرار به امامت امامان علیهم السّلام، کلمات فرج، توبه، استغفار و دعاهای وارد شده به کسی که در آستانه مرگ قرار دارد) محتضر (برای ولیّ میّت یا کسی که مجاز از طرف او است یا غیر آن دو، در صورت عدم حضور هیچ یک از آنان، مستحب است2) ر احتضار (.
حضور جنب و حائض نزد محتضر هنگام تلقین مکروه است. 3
مستحب است تلقین کننده محتضر از محبوبان نزد وی و خانوادهاش باشد، صدایش ناهنجار نباشد و هنگام تلقین، صدا را از حدّ متعارف بلند نکند و نیز وقت عارض شدن غش و اغما بر محتضر، از تلقین خودداری نماید. 4
تلقین میّت: تلقین میّت - به توحید، نبوّت و امامت و ولایت ائمّه علیهم السّلام با ذکر نام مبارکشان - پس از گذاشتن وی در قبر و پیش از چیدن لحد و نیز بعد از دفن و پراکنده شدن تشییع کنندگان، بر ولیّ یا نایب او مستحب است. 5 از برخی استحباب تلقین میّت هنگام کفن کردن وی نیز نقل شده است. 6
پس از گذاشتن میّت در قبر، ولیّ یا نایب او داخل قبر شده با دست راست شانه راست میّت و با دست چپ بازوی چپ او را گرفته و به شدّت تکان میدهد، سپس دهان خود را به گوش میّت نزدیک
کرده او را تلقین میدهد. مستحب است تلقین را سه بار تکرار کند. 7
مستحب است ولیّ یا نایب او پس از بازگشت و پراکنده شدن مردم از اطراف قبر، در صورت عدم وجود مانع با بلندترین صدا تلقین را انجام دهد و در صورت وجود مانع) همچون تقیّه (تلقین آهسته کفایت میکند.
به تصریح بعضی فقها، در تلقین، گفتن الفاظ خاصّی که وارد شده لازم نیست. 8 تلقین با هر لفظی که محتوای آن اعتراف به اصول دین و مذهب است کفایت میکند.
تلقین قرآن: در حرمت یا کراهت گرفتن مزد بر تلقین) تعلیم (قرآن اختلاف است9) ر قرآن (.
تلقین اقرار: عجمی که به عربی به چیزی اقرار نموده، سپس مدّعی شده که دیگری او را تلقین کرده است در صورتی که زبان عربی نفهمد ادعایش پذیرفته میشود. در نتیجه بر اقرار او اثری مترتّب نمیگردد10) ر اعجمی (.
تلقین لعان: در لعان لازم است لعان کننده پس از آنکه حاکم، صورت لعان را به وی تلقین کرد آن را تکرار نماید و بدون تلقین، لعان محقق نمیشود11) ر لعان (.
تلقین حاکم: برای حاکم جایز نیست مطلبی را که به زیان یکی از دو طرف دعوا است به دیگری القا کند.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 626
اصطلاح‌نامه
یادداشت دامنه
تَلقین: القای کلام به دیگری
اعم
اخص
- به لحاظ مخاطب:
- تلقین محتضر، تلقین مسقطات حد به سارق، تلقین موجب غلبه بر خصم، تلقین میت
- به لحاظ ملقن به:
- تلقین آیه سجده، تلقین تکبیرة الاحرام، تلقین تلبیه، تلقین نماز