عملکردها

تقریر

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۲۰ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۴:۳۰ توسط Hashemi (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

تقریر

تَقریر: امضا و تأیید معصوم علیه السّلام نسبت به گفتار یا کرداری/ تأیید و امضا.

از تقریر به معنای نخست در اصول فقه سخن رفته است.

ماهیّت: تقریر از مصادیق »سنّت« است. دیگر مصادیق آن عبارت است از قول و فعل معصوم علیه السّلام و مراد از تقریر این است که در محضر معصوم علیه السّلام. گفتار یا کرداری از شخصی صادر شود و یا در عصر وی، سیره و عادتی میان عرف) ر عرف (رایج و معمول باشد و معصوم علیه السّلام بدون داشتن عذری همچون تقیّه) ر تقیّه (، فاعل) انجام دهنده (یا عرف را - هرچند با سکوت کردن - از آن عمل) قول، فعل یا روش (باز ندارد. سکوت معصوم علیه السّلام در این صورت، تقریر آن گفتار، کردار و یا سیره و عادت نامیده می‏شود.

حجّیت: تقریر به معنای یادشده برای اثبات احکام الهی، حجّت و سند شرعی است و در قلمرو دلالت و شعاع مفاد آن، می‏توان حکم الهی را در مورد تقریر به دست آورد.

مفاد: مورد تقریر اگر فعل باشد مفاد آن اباحه و جواز آن خواهد بود. چنانچه آن عمل عبادت و یا از معاملات باشد، دلالت بر مشروعیت و صحّت آن خواهد کرد و

اگر مورد تقریر گفتار باشد، مانند آنکه کسی در محضر معصوم علیه السّلام حکمی، یا کیفیّتی خاص از عبادت یا معامله‏ای را بیان کند، سکوت معصوم علیه السّلام حکم امضا و تأیید آن سخن را دارد، در نتیجه عمل به مفاد آن کلام، مشروع خواهد بود. 1

لازم به یادآوری است، آنچه در دلالت تقریر گفته شده در صورتی است که شاهد و قرینه‏ای بر تعیین نوع حکم فعل یا قول تقریر شده وجود نداشته باشد؛ از این‏رو، اگر پاره‏ای عادات و بناهای عقلایی نزد عرف و عقلا، محکوم به حکم الزامی باشد، مانند اخذ به خبر ثقه و ظواهر کلام، مفاد تقریرِ چنین بنایی الزام عمل بر طبق آن بنا خواهد بود. 2

از تقریر به معنای دوم به مناسبت در باب نکاح و اقرار سخن رفته است.

تقریر باطل: تقریر و تأیید باطل بدون داشتن عذری همچون تقیّه جایز نیست؛ از این‏رو، نشستن در مجلس گناه، بدون عذر در صورتی که توان بازدارندگی و نهی از منکر را ندارد، حرام است. 3

استفهام تقریری: هرگاه کسی به صورت استفهام تقریری از دیگری سؤال کند و مثلا بگوید: فلان مبلغ پول از تو طلب ندارم؟ و او پاسخ دهد: آری. این پاسخ، اقرار او به دَین می‏باشد4) ر اقرار (.

اگر کسی در قالب استفهام تقریری از دیگری بپرسد: مرا وکیل خود قرار دادی؟ و او در جواب بگوید آری، سپس سؤال کننده بگوید پذیرفتم، عقد وکالت تحقّق می‏یابد. البتّه بنابر قول به عدم اعتبار تأخّر قبول از ایجاب، بدون نیاز به قبول بعدی، با گفتن آری عقد محقّق می‏شود. 5

1. اصول‏الفقه 2 62 - 61 /2. الاصول العامة/ 3 236. تذکرة الفقهاء) ق (578 /2؛ وسائل الشیعة 225 /16 و 4 259. جواهر الکلام 347 /27.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 573

اصطلاح‌نامه

یادداشت دامنه

تأیید و امضا

اعم

امضاء ( تنفیذ )

اخص

تقریر باطل، تقریر مضاربه، تقریر معصوم (ع)

وابسته

استفهام تقریری ( فقه )

منابع

  • جلد 13 : صفحه 140
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه (573-574)